حق سنوات چیست؟ نحوه محاسبه حق سنوات در قانون کار

امروزه در نظام‌های سرمایه داری و غیر سرمایه داری در کشورهای متنوع، حقوق مختلفی مثل بیمه، سختی کار و… برای کارکنان وجود دارد که یکی از آن‌ها حق سنوات است. حق سنوات یکی از حقوق کارکنان است که پرداخت آن به عهده کارفرما خواهد بود. نحوه محاسبه حق سنوات در قانون کار توسط کارشناسان صورت می‌گیرد. به بیان دیگر فاکتورهای مختلفی وجود دارد که بر اساس آن‌ها، حق سنوات نسبت به درآمد واحد مورد نظر، میزان حقوق، تورم و… تعیین می‌شود. کارفرما باید پایبند به این قوانین باشد و طبق قوانین حق سنوات را پرداخت کند.

منظور از حق سنوات در قانون کار چیست؟

حق سنوات که به آن پاداش پایان خدمت هم گفته می‌شود، مبلغی است که در ازای پایان کار و هنگام بازنشستگی، از کار افتادگی، فوت، و… به افراد پرداخت می‌شود. از آنجایی که فاکتورهای تعیین کننده درصد سنوات سالانه تغییر می‌کنند، لذا قانون سنوات همواره توسط دولت مورد بازبینی قرار می‌گیرد.

طبق ماده 21 قانون کار، حق سنوات مبلغی برابر با یک ماه آخر حقوق کارکنان آن که کارفرما باید پس از این مدت به کارکنان خود پرداخت نماید. حق سنوات مهم‌ترین مزایای پایان کار برای کارکنان است و زمان پایان قرارداد به افراد پرداخت خواهد شد. در ادامه راجع به پرداخت حق سنوات در سال 1402، افراد مشمول سنوات و مواردی از این دست صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید: قانون کار چیست؟ | بررسی مهم ترین قوانین کار و تامین اجتماعی

قانون جدید پرداخت حق سنوات کارگران 1402

در بخشنامه حق سنوات سال 1402 موارد مختلفی راجع به مبلغ و چگونگی پرداخت حق سنوات ذکر شده است. در قانون جدید پرداخت حق سنوات کارگران که در سال 1402 اعلام شد، پایه سنوات و مبلغ حق سنوات مورد بازبینی قرار گرفت. ابتدا باید بدانید که پایه سنوات تعریف متفاوتی از حق سنوات دارد و این دو مقوله با هم متفاوت هستند. پایه سنواتی در واقع یک بخش حمایتی و تکمیل کننده پایه حقوق است که با هدف جبران حداقل دستمزد، ایجاد شده است و مبلغ آن توسط شورای عالی کار ابلاغ می‌شود.

پس پایه سنوات در واقع بخشی از حقوق شما است که با حداقل دستمزد جمع می‌شود و به صورت ماهانه، چند ماه یکبار و سالانه هم می‌تواند پرداخت شود. پایه سنوات هم به واسطه پارامترهای مختلف تغییر می‌کند؛ اما تغییر آن ارتباطی با حق سنوات و افزایش سالانه دستمزد نخواهد داشت. آخرین رای دیوان عدالت اداری در خصوص حق سنوات می‌گوید: مزایای پایان کار یا حق سنوات به گروهی از کارگران داده می‌شود که سابقه یک سال کاری داشته باشند. در مقابل پایه سنوات برای آن دسته از سازمان‌های است که طرح طبقه بندی مشاغل دارند و پایه سنوات به حقوق آن‌ها اضافه می‌شود.

بیشتر بخوانید: نرم افزار حضور غیاب آنلاین کارمندان

مبلغ حق سنوات 1402 چقدر است؟ 

اگر مشمول دریافت حق سنوات هستید، می‌توانید در سال 1402 از حق سنوات خود استفاده کنید. اگر در سال جاری موعد قرارداد شما با کارفرما سر می‌رسد و یا بنا بر دلایل دیگری مانند بازنشستگی، از کار افتادگی و… می‌خواهید در سال 1402 حق سنوات خود را دریافت کنید، می‌توانید آن را بر اساس پارامترهایی مثل حقوق سال گذشته، مدت قرارداد و‌مواردی از این دست محاسبه کنید. تعیین مبلغ سنوات در سال 1402 با شیوه‌ای مثل سال‌های قبل محاسبه می‌شود و در آن آخرین حقوق دریافتی در نظر گرفته خواهد شد. به دلیل تفاوت حقوق‌های دریافتی کارکنان در رده‌ها و سازمان‌های متنوع، مبلغ محاسبه شده به عنوان پاداش پایان کار برای آن‌ها متفاوت خواهد بود.

بیشتر بخوانید: تعریف حق السعی در قانون کار + نحوه محاسبه حق سعی

محاسبه حق سنوات 1402 براساس قانون وزارت کار 

فرمول محاسبه حق سنوات سال 1402 مثل سال‌های قبل بوده و تنها تفاوت آن در در اعداد بدست آمده خواهد بود. برای اینکه میزان حق سنوات خود را بدانید، ابتدا باید حقوق پایه خود را در سال 1401 در نظر بگیرید. یک نحوه محاسبه سنوات با مثال می‌تواند به صورت مقابل باشد: اگر پایه حقوق شما 40000000 ریال (معادل چهار میلیون تومان) باشد و تاریخ آغاز به کار شما 2/6/1401 و همچنین زمان پایان کار هم 25/7/1402 باشد مبلغ حق سنوات شما 6027400 ریال خواهد بود. 

البته نوع کار هم در این محاسبه مهم است. انواع شرایط کاری شامل موارد زیر هستند.

•  تمام وقت بدون کسر کار
• تمام وقت با کسر کار
• پاره وقت

 جهت راحتی بیشتر برای محاسبه این مبلغ، شما می‌توانید از جدول پایه سنوات روزانه و ماهانه هم استفاده کنید. 

مبنای محاسبات سنوات پایان خدمت چگونه است؟ 

هنگامی که قرارداد شما در یک سازمان به پایان برسد و یا مشکلاتی مانند از کار افتادگی و… برای شما ایجاد شود، می‌توانید به حساب دار بخش مربوطه مراجعه کنید تا سنوات پایان خدمت شما را محاسبه کنند. البته شما می‌توانید با توجه به فرمول ذکر شده در پاراگراف قبل، خودتان هم مبلغ سنوات را محاسبه کنید. در نهایت مبنای محاسبه سنوات حقوق پایه افراد است که با توجه به مبلغ آن و روزهای کاری فرد، حق سنوات وی محاسبه و توسط کارفرما پرداخت خواهد شد. همچنین پرداخت حق سنوات می‌تواند به دو روش صورت گیرد. متداول‌ترین پرداخت حق سنوات به همراه عیدی و پاداش های دیگر هنگام پایان سال است. روش دیگر مبنی بر پرداخت حق سنوات در مواقع پایان کار (بجز آخر سال) است.

حق سنوات شامل چه کسانی می‌شود؟

مثل هر قانون دیگری حق سنوات هم مشمولین خاص خودش را دارد. البته باید بگوییم که حق سنوات برای اکثر افراد شاغل در جامعه می‌تواند در نظر گرفته شود. به صورت دقیق‌تر: شاغلین در جامعه چه رسمی باشند و چه غیر رسمی می‌توانند حق سنوات دریافت کنند.  طبق قوانین وزارت کار و براساس بخشنامه اعلام شده در سال 1392 کارفرما برای پرداخت حق سنوات نباید تفاوتی بین افراد رسمی و غیر رسمی قائل باشد‌. پس کارکنان براساس پایه حقوق خود می‌توانند از حق سنوات بهره‌مند شوند. به شکل دقیق‌تر‌ حق سنوات می‌تواند به گروه‌های زیر تعلق بگیرد.

• تمامی افرادی که قرارداد رسمی یا غیر رسمی دارند، می‌توانند از حق سنوات بهره‌مند شوند.

• کارگرانی که به صورت فصلی، روزانه و یا روزمزد مشغول بکار هستند هم مشمول حق سنوات خواهند بود.

• کسانی که قراردادهای پاره وقت یا تمام وقت منعقد نموده‌اند هم حق سنوات خواهند داشت.
• همچنین کارکنانی که قراردادهای مطابق با قوانین وزارت کار دارند هم مشمول دریافت حق سنوات هستند.

بیشتر بخوانید: صفر تا صد قانون ترک کار؛ آشنایی با قوانین ترک کار

آیا حق سنوات شامل مالیات نیز می‌شود؟ 

یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های افراد در رابطه با حق سنوات، راجع‌به بحث‌های مالیاتی است. خوشبختانه حق سنوات شامل مالیات نمی‌شود و شما می‌توانید بدون نگرانی بابت این موضوع از حق سنوات خود استفاده کنید. این موضوع ماهیتا به این دلیل است که درآمدهای زیر 10 میلیون تومان شامل دریافت مالیات نمی‌شوند. همچنین کارشناسان مختلفی در وزارت کار مختلف دریافت مالیات از حق سنوات هستند. به هرحال تقریبا در تمامی موارد حق سنوات مشمول پرداخت مالیات نمی‌شود.

چه افرادی نمی‌توانند از حق سنوات استفاده کنند؟

در این بین برخی کارکنان مشمول دریافت حق سنوات خود نمی‌شوند. مهم‌ترین گروهی که پرداخت حق سنوات برای آن‌ها انجام نمی‌شود، معمولا دانشجویان و دانش آموزان هستند. این افراد به دلیل پذیرش قراردادهایی که در آن‌ها کارفرما ذکر می‌کند که حق سنوات پرداخت نمی‌کند، نمی‌توانند از مزایای پایان کار استفاده کنند‌‌. بدیهی است که در صورت عقد قراردادهای معمول، این افراد فارغ از اینکه تمام وقت، پاره وقت یا فصلی کار می‌کنند، مشمول دریافت حق سنوات خواهند بود.

جابجایی پیس از پایان قرارداد هم می‌تواند باعث شود که حق سنوات را دریافت نکنید. منظور از جابجایی رفتن شما از سازمان مورد نظر به هر دلیل موجه یا غیر موجه است؛ حتی اگر دلیل جابجایی شما تعدیل نیرو باشد، باز هم حق سنوات به شما تعلق نمی‌گیرد که این یکی از عیوب قوانین مربوط به دریافت حق سنوات است.

حق سنوات در چه صورت پرداخت می‌شود؟

حق سنوات بر عهده کارفرما است و هنگام پایان کار باید به کارکنان پرداخت شود. انواع سازمان‌های دولتی، خصوصی و نیمه خصوصی موظف هستند طبق قوانین وزارت کار عمل کنند و حق سنوات کارکنان مشمول را فارغ از شرایط پایان کار، پرداخت کنند. در این بخش چند مورد از مواقعی که پرداخت حق سنوات صورت می‌گیرد را ذکر کردیم.

اخراج موجه شخص 

اگر کارفرما با یک دلیل موجه کارگر خود را اخراج کند، باز هم موظف است که حق سنوات او را در نظر بگیرد. البته اگر این اخراج غیر موجه باشد، درصورت درخواست کارگر مبنی بر برگشتن سر کار موظف است درخواست او را بپذیرد. در غیر این صورت باید سنوات را یک و نیم برابر حقوق وی محاسبه کند.

از کار افتادگی کلی

اگر بنا بر دلایلی مثل از دست دادن توانایی‌های جسمی مورد نیاز دیگر توانایی کار کردن نداشته باشد، از کار افتاده خواهد بود و در صورت ثابت شدن از کار افتادگی، کارفرما باید سنوات او را پرداخت کند. در غیر این صورت طبق قوانین وزارت کار، دچار جرم شده است.

بازنشستگی

بازنشسته کسی است که یک بازه زمانی تعریف شده‌ای را مطابق قوانین وزارت کار مشغول بوده است و اکنون می‌تواند از حقوق بازنشستگی خود از جمله حق سنوات استفاده کند. کارفرما طبق سال‌های خدمت فرد و حقوق آن می‌تواند حق سنوات را واریز کند.

پایان قرارداد 

بعضی از قراردادها مدت دار هستند. زمانی که پایان مدت قرارداد برسد، کارفرما باید حق سنوات را پرداخت کند. در این حالت فرد نه از کار افتاده خواهد بود و نه بازنشسته؛ بلکه تنها به پایان رسیدن قرارداد برای پرداخت حق سنوات کافی خواهد بود. در این حالت با توجه به روزهایی که کارگر به انجام وظیفه مشغول بوده است، حق سنوات در نظر گرفته می‌شود.

استعفای کارکنان

برخی کارکنان تصویر می‌کنند در صورت استعفا، دیگر مشمول دریافت حق سنوات نیستند. این تصور اشتباه است و شما حتی در صورت تسلیم نامه استعفای خود باز هم مشمول دریافت سنوات خواهید بود و کارفرما طبق قوانین مصوبه باید این مبلغ را به شما پرداخت کند.

فوت

در صورتی که فرد مورد نظر مشمول قانون پرداخت حق سنوات باشد، حتی در صورت فوت او تغییری در این روند ایجاد نخواهد شد و پس از فوت او این مبلغ به همراه حقوق او به ورثه‌هایش پرداخت می‌شود.

فسخ قرارداد 

اگر کارفرما به دلیل موجه یا غیر موجه اقدام به فسخ قرارداد بین خود و کارکنان کند، باز هم موظف به پرداخت حق سنوات خواهد بود.

بیشتر بخوانید: حداقل حقوق قانون کار ۱۴۰۲ چقدر است؟

منظور از بازخرید حق سنوات چیست؟

یکی از تدابیر اندیشیده شده برای راحتی بیشتر کارکنان، امکان بازخرید حق سنوات است. طبق آیین نامه ماده 32 قانون قانون کار، تصویب شده است، فردی که به دلیل کاهش توانایی جسمی از ادامه کار توسط پزشک باز داشته شود، می‌تواند از امکان بازخرید حق سنوات استفاده کند. این افراد می‌توانند با استفاده از حق بازخرید سنوات، پیش از موعد مقرر برای دریافت سنوات، درخواست بازخرید حق سنوات را داشته باشند.

تشخیص اینکه فرد در توانایی‌های جسمی خود دچار ضعف شده و اصطلاحا از کار افتاده است، طبق تشخیص کمیسیون پزشکی و تصمیم گیری شورای اسلامی کار، سازمان بهداشت و درمان و نمایندگان قانونی کارگران انجام می‌شود. در صورت تایید از کار افتادگی، کارفرما نسبت به هر سال سابقه خدمت موظف است که 2 ماه از آخرین حقوق کارگر را پرداخت نماید. برای بازخرید حق سنوات توافق کارگر و کارفرما لازم است.

تفاوت پایه سنوات با حق سنوات در چیست؟ 

همانطور که در ابتدا به صورت مختصر اشاره کردیم، دو مقوله پایه سنوات و حق سنوات راجع به دریافتی‌ها وجود دارد که افراد عامه این دو را به یک مفهوم در نظر می‌گیرند. در صورتی که به موضوعات مختلفی اشاره دارند.  حق سنوات به عنوان پاداش پایان کار برای مشمولین آن در نظر گرفته می‌شود؛ اما‌ پایه سنوات مربوط به سازمان‌هایی است که در طرح طبقه بندی مشاغل هستند. طرح طبقه بندی مشاغل به دلیل امنیت شغلی و سازمان بندی راحت‌تر افراد یک سازمان ایجاد شده است. در این طرح افراد بر اساس سمت سازمانی، مهارت، دانش، تجربه و… طبقه بندی می‌شوند. پایه سنوات به حداقل حقوق کارکنان اضافه می‌شود.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره مالیات بر دارایی؛ معرفی انواع مالیات بر ثروت 

چه افرادی می‌توانند از پایه سنوات استفاده کنند؟

پایه سنوات برای تمامی افرادی که در سازمان‌های طبقه بندی مشاغل هستند، اعمال می‌شود. ورود به طرح طبقه بندی مشاغل بر عهده کارفرما است و باید طبق موازین وزارت کار اطلاعات مورد نظر ارسال شود.  فارغ از اینکه کارمندان مورد نظر رسمی هستند یا غیر رسمی، اگر بیش از دو سال سابقه کار داشته باشند، مبلغی به عنوان پایه سنوات به عنوان کمک هزینه برای آن‌عا در نظر گرفته خواهد شد. طبیعتاً این افراد هنگام پایان کار در صورت مشمول شدن حق سنوات، می‌توانند از آن هم استفاده کنند.

نحوه محاسبه پایه سنوات سال 1402

اینکه پایه سنوات چقدر است و بر چه اساسی محاسبه می‌شود، تا حد زیادی بستگی به سابقه کاری فرد مورد نظر و قوانین اعلام شده توسط وزارت کار دارد. پایه سنوات هر سال در سال‌های بعدی هم حفظ شده و به نوعی پایه سنوات سال جدید روی پایه سنوات سال‌های قبلی اضافه می‌شود. شما می‌توانید با مشورت کارشناسان و یا با مشاهده جدول پایه سنوات هر سال و مقایسه آن نسبت به سال گذشته پایه سنوات خود  را محاسبه کنید. همچنین جدول تصاعدی مزد ارائه شده در هر سال می‌تواند درک درستی راجع به پایه سنوات به شما ارائه دهد.

محاسبه آنلاین پایه سنوات سال 1402

پایه سنوات بر اساس میزان سال‌های خدمت شما، حق جذب، حق مسئولیت، روزهای ماموریت و… محاسبه می‌شود. طبق آخرین اعلام وزارت کار، مبلغ پایه سنوات در سال جاری 70000 ریال خواهد بود که به ازای هر ماه 2100000 ریال در نظر گرفته می‌شود. این مبلغ به ازای هر روز برای کارگران محاسبه شده و در پایان سال به حساب آن‌ها پرداخت خواهد شد.

ابتدا حقوق پایه سال 1402 را در تعداد روزهای کارکردی ضرب کرده، و عدد بدست آمده را بر 365 تقسیم خواهید کرد. در ادامه نحوه محاسبه حق سنوات را با یک مثال توضیح می‌دهیم. اگر آخرین حقوق دریافتی شما مبلغ  90000000 (نه میلیون) تومان باشد، و روزهایی که سابقه کار دارید هم 295 روز بوده باشد، ابتدا باید مبلغ حقوق خود را در تعداد روزهای سابقه ضرب کنید: 9000000 × 273 = 245700000 سپس عدد بدست آمده را تقسیم بر روزهای یک سال خواهید کرد و بنابراین خواهید داشت: 245700000 ÷ 365 = 6731506 که مبلغ بدست آمده حق سنوات شما خواهد بود.

بیشتر بخوانید: بیمه بیکاری چیست و شامل چه افرادی می شود؟

پیشینه (تاریخچه) قانون حق سنوات به چه زمانی برمی‌گردد؟ 

قانون حق سنوات پیشینه گسترده‌ای دارد. چنانچه از برخی اسناد تاریخی بر میاید، پرداخت حق سنوات به عنوان کمک هزینه امرار معاش در ایران باستان و روم باستان وجود داشته است. از فاکتورهای مورد توجه در آن زمان برای تعیین میزان حق سنوات اطلاعاتی در دست نیست. به هر صورت این قانون طی دوران‌های مختلف دچار رشد و تحول شده است؛ به طوری که اولین بار در سال 1759 سنوات به صورت امروزی به وزرای پروتستان پنسیلوانیا پرداخت شد. امروزه در ایران قوانین مربوط به پرداخت حق سنوات توسط شورای عالی اسلامی کار تعیین می‌شود. در این قوانین به تورم روز افزون و نیازهای کارگران توجه شده است. هرساله ابلاغیه این سازمان در خصوص سنوات منتشر می‌شود.

پرسش‌های متداول پیرامون حق سنوات

در ادامه به برخی از پرتکرارترین سوالات درباره سنوات پاسخ می‌دهیم.

آیا حق سنوات به کارگران با کمتر از یک سال سابقه تعلق می‌گیرد؟

بله! هرچند سابقه افراد در دریافت میزان سنوات تاثیرگذار است؛ اما خوشبختانه حق سنوات برای تمامی افراد مشمول این قانون حتی اگر کمتر از یک سال سابقه کاری داشته باشند، قابل دریافت است. متاسفانه برخی افراد به اشتباه تصور می‌کنند که دریافت حق سنوات برای کارگران با کمتر از یک سال سابقه قابل دریافت نیست. اینکه سنوات بعد از چند ماه تعلق می‌گیرد، بستگی به قرار داد شما و مدت زمان کار خواهد داشت.

محاسبه سنوات 10 سال چگونه انجام می‌شود؟

به جهت محاسبه سنوات کارگران مختلف با سوابق متفاوت، از فرمول‌های یکسانی استفاده می‌شود؛ اما طبعا میزان پایه سنوات یک کارگر ده ساله باید به نسبت کارگران کم سابقه‌تر بیشتر باشد. چون همانطور که قبلا اشاره کردیم، پایه سنوات براساس سال‌های قبلی محاسبه می‌شود و روند صعودی خواهد داشت.

حقوق اصلی چیست؟

حقوق اصلی روی محاسبه سنوات تاثیر گذار است. منظور از آن مواردی هستند که به همراه حقوق اصلی برای افراد در نظر گرفته می‌شوند. معمولا تمام یا بخشی از فاکتورهایی که در ادامه ذکر کردیم، در میزان حقوق اصلی تاثیرگذار است.

• حق مسکن 
• حق رفت و آمد 
• حق اولاد 
• فوق العاده سختی آب و هوا 
•  محل خدمت 
• محرومیت از تسهیلات
• اشتغال خارج از مرکز 
• اشتغال در مرز
• شرایط محیط کار 
• نوبت کاری 
• کشیک
• جذب
• و…

سنوات ارفاقی چیست؟

نوع دیگری از سنوات است که با موافقت به برخی کارمندان صندوق بازنشستگی داده می‌شود. این مورد می‌تواند پس از پرداخت کسورات و یا بدون پرداخت کسورات برای افراد محاسبه شود. مشمولین سنوات ارفاقی معمولا جانبازان، معلولان، آزادگان، متصدیان مشاغل سخت و… هستند.

بیشتر بخوانید: روش های حضور و غیاب بیمه بیکاری ۱۴۰۲

جمع بندی

در این مطلب به تفصیل راجع به چگونگی محاسبه و پرداخت حق بیمه به عنوان پاداش پایان کار پرداخته شد. همچنین راجع به پایه سنوات، محاسبه آن و عوامل تاثیرگذار روی مبلغ پاسخ سنوات هم مطالب مختلفی عنوان شد. به صورت کلی هم پایه سنوات و هم حق سنوات براساس شرایط کاری، بخشنامه‌های جدید در سال 1402، سابقه کاری فرد و… می‌تواند متفاوت باشد.