مدل bsc یا کارت امتیاز متوازن چیست؟ 4 معیار اصلی کارت مدل BSC

مدل bsc یک نظام یا سیستم مدیریتی برای برقراری توازن در بین شاخص های مالی و غیر مالی سازمان است. این سیستم  امکان ترجمه و تبدیل استراتژی های سازمان در ابعاد مختلف مالی، مشتری، فرایند ها، یادگیری و…  را فراهم می کند. به کمک کارت امتیاز متوازن می توان بین اهداف کوتاه مدت و بلند مدت و همچنین اهداف مالی  و غیر مالی سازمان توازن برقرار کرد. این سیستم مدیریتی با برقراری توازن بین اهداف مختلف شرکت و تبدیل ایده و استراتژی های کلی و مبهم  به اهداف ملموس نقش مهمی در بهبود کیفیت عملکرد سازمان دارد و امکان نظارت همه جانبه مدیران بر عملکرد کلی سازمان را فراهم می کند. برای آشنایی بیشتر با کارت امتیازی متوازن و کاربرد آن در سازمان ها در ادامه با ما همراه باشید. 

کارت امتیاز متوازن چیست ؟ 

همانطور که اشاره شد؛ کارت امتیازی متوازن Balanced Score card، که به صورت مخفف BSC هم شناخته می شود یک نظام مدیریتی استراتژیک برای تحقق اهداف سازمان است. از این کارت برای مدیریت استراتژی، ارزیابی عملکرد، تعیین اهداف و برنامه ریزی برای رسیدن به اهداف استفاده می شود. کارت امتیازی متوازن اولین بار در سال ۱۹۹۰ توسط  دکتر نورتون و دکتر کاپلان ارائه شد و امروزه در بسیاری از کشورهای پیشرفته از جمله ایالات متحده، انگلیس، ژاپن و… به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. برای درک مفهوم و نحوه عملکرد این سیستم مدیریتی باید با چهار دیدگاه اصلی کارت متوازن آشنایی پیدا کنید.  بر اساس این چهار دیدگاه  می توان شاخص های کلیدی عملکرد (KPI) را در جهت اهداف و استراتژی های سازمان شناسایی کرد. چهار دیدگاه زیر دیده گاه های اصلی کارت امتیازی متوازن هستند. 

دیدگاه امور مالی در کارت امتیازی متوازن 

موفقیت مالی یکی از مهم ترین جنبه های موفقیت یک سازمان است، در این دیدگاه کارت امتیاز متوازن از سنجه های گوناگونی برای بررسی میزان موفقیت مالی سازمان استفاده می کند. همچنین اندازه گیری های مختلف مالی بر اساس اهداف خاص سازمان در bsc انجام می شود. 

دیدگاه مشتری در کارت امتیازی متوازن

توجه به نیاز مشتریان و بررسی میزان رضایت مندی مشتری از طریق نظرسنجی و… یکی از دیدگاه های اصلی کارت امتیاز متوازن است. در این دیدگاه پاسخ  به سوالاتی مانند مشتری ما را چگونه می بیند؟ و چگونه می توان رضایت کامل مشتریان را جلب کرد ؟ بررسی می شوند. 

دیدگاه فرآیندهای داخلی در کارت امتیازی متوازن

دیدگاه فرآیندهای داخلی در کارت اعتباری متوازن به بررسی نحوه عملکرد و میزان موفقیت سازمان در جلب رضایت مشتریان می پردازد. به عبارت دیگر این دیدگاه به دنبال رویکردها و روش هایی برای بهبود عملکرد و رسیدن به حداکثر بهره وری است.

دیدگاه دانش و رشد در کارت امتیاز متوازن 

این دیدگاه به افراد مهارت ها و میزان دانش آن ها در زمینه های مختلف تمرکز دارد و به این سوال پاسخ می دهد که ارزش در یک سازمان چگونه تولید و ارتقا می یابد.

بیشتر بخوانید: OKR چیست و چه نقشی در رشد سازمان ها دارد؟

چه کسانی می توانند از کارت امتیاز متوازن استفاده کنند؟ کاربرد کارت امتیاز متوازن ؟ 

به طور کلی کارت امتیازی متوازن به عنوان یک ابزار مدیریت استراتژیک قابلیت استفاده در بسیاری از شرکت ها و سازمان ها دارد.‌ این کارت نه تنها جنبه مالی بلکه سایر های جنبه های یک کسب و کار را ارزیابی می کند و در بسیاری از شرکت ها، بیمارستان ها، دفاتر و… مورد استفاده قرار می گیرد. برخی از رایج ترین کاربردهای کارت ارزیابی متوازن عبارتند از : 

کارت امتیازی متوازن در بیمارستان 

یکی از زمینه های کاربرد کارت امتیاز متوازن مدیریت استراتژی و ارزیابی پیشرفت در بیمارستان هاست. مدیریت منابع انسانی و تعیین شاخص های بررسی عملکرد برای بهبود جنبه هایی مانند رضایت مشتریان، فرآیندهای داخلی و توسعه دانش در بیمارستان به کمک الگوی کارت امتیازی صورت می گیرد. 

کارت امتیازی متوازن در حسابداری 

 کارت امتیازی متوازن در حسابداری هم به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. بیشترین کاربرد این مدل در امور حسابداری به موادی مانند تعیین اهداف مالی و ترسیم استراتژی رسیدن به این اهداف و نیز ارزیابی میزان موفقیت مالی و عملکرد کارکنان در سازمان ها بر می گردد. 

بیشتر بخوانید: ۱۰ کتاب برتر حوزه مدیریت و منابع انسانی

معایب کارت امتیازی متوازن چیست ؟ 

در کنار تمام مزایایی که کارت امتیاز متوازن برای مدیریت استراتژی و پیشرفت سازمان دارد، این سیستم مدیریتی خالی از ایراد هم نیست. برخی از مهم ترین معایبی که می توان برای کارت امتیاز متوازن در نظر  گرفت، شامل موارد زیر هستند.

 پیچیدگی غیر قابل اجتناب در برخی پروژه ها 

در برخی از موارد درک و یادگیری عملکرد کارت متوازن ممکن است کمی پیچیده شود. البته راهنما های زیادی وجود دارند که می توانند به شما در فهم عمیق و یادگیری کاربرد این سیستم کمک کنند. با این حال به دلیل اینکه در این سیستم مدیریتی، ابعاد مختلف مالی و غیر مالی سازمان مورد توجه است، می توان پیچیدگی را یکی از معایب طرح کارت امتیاز متوازن به شمار آورد. 

نیاز به صرف زمان و انرژی زیاد برای جمع آوری داده ها 

بررسی عملکرد و ترسیم مسیر برای به دست آوردن اهداف مختلف نیازمند به کسب اطلاعات زیادی است. جمع آوری داده های مورد نیاز برای اجرا و پیاده سازی کارت امتیاز متوازن ممکن است برای بسیاری از افراد خسته کننده باشد. همچنین جمع آوری این حجم از داده به نوعی باعث اتلاف وقت مدیران و کارکنان سازمان می شود. 

یک الگوی نیازمند به ویرایش است

از آنجایی که استراتژی و اهداف هر کسب و کار منحصر به فرد است؛ برای پیاده سازی کارت امتیاز متوازن در هر سازمان باید کارت امتیازی متناسب با نیازهای سازمان شخصی سازی شود. ویرایش و شخصی سازی نمونه موجود کارت امتیاز متوازن برای پیاده سازی و اجرا در سازمان نیازمند به صرف وقت و انرژی است.

بیشتر بخوانید: سیستم BPMS چیست؟ مدیریت فرآیند کسب و کارها چگونه ممکن میشود؟

ارزیابی عملکرد با کارت امتیازی متوازن چگونه امکان پذیر است ؟ 

عملکرد کارکنان و سازمان و چگونگی دستیابی به اهداف از مهم‌ترین دغدغه های مدیران سازمان ها هستند. ارزیابی مداوم عملکرد سازمان و میزان موفقیت کارکنان در پیشبرد اهداف سازمان، از پارامترهای اصلی کارت ارزیابی متوازن است. برای بررسی عملکرد سازمان و ارزیابی موفقیت در دستیابی به اهداف از شاخص های بررسی عملکرد استفاده می شود. شاخص کلیدی ارزیابی عملکرد و بهره وری کارکنان بر اساس اهداف سازمان تعیین می‌شود و میزان موفقیت افراد و سازمان در دسترسی به اهداف را در زمان معین اندازه گیری می کند. با استفاده از شاخص کلیدی اندازه‌گیری عملکرد می توان بر عملکرد کارکنان و سازمان نظارت دقیقی داشت این شاخص در حوزه های مختلف مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و آموزش و رشد بر اساس اهداف سازمان و به شکل های مختلفی تعریف می شود. مثلاً شاخص کلیدی بررسی عملکرد درحوزه منابع انسانی ممکن است شامل مواردی مانند کاهش هزینه های مربوط به اتوماسیون اداری و بهبود مهارت های کارکنان باشد. با جمع آوری اطلاعات حاصل از شاخص های ارزیابی در دوره های معین و مقایسه آن با دوره‌های قبلی، مدیران می توانند میزان موفقیت سازمان را بر اساس اهداف تعیین شده ارزیابی کنند تا در صورت لزوم استراتژی جدیدی را طراحی و پیگیری کنند. 

مراحل پیاده سازی کارت امتیازی متوازن

همانطور که اشاره شد یکی از ویژگی های شاخص  مدل کارت امتیازی متوازن، انعطاف پذیری آن است. در این الگو ابعاد مختلف یک کسب و کار مورد توجه هستند. لذا با توجه به استراتژی و چشم انداز سازمان ممکن است مراحل پیاده سازی این مدل در سازمان ها و شرکت های مختلف کمی متفاوت باشد. رایج ترین شیوه پیاده سازی و اجرا کارت امتیازی متوازن دارای مراحل زیر است.

 مرحله اول: چشم انداز کلی و اهداف استراتژیک و سازمان خود را مشخص کنید.  

اهداف استراتژیک موضوعاتی هستند که دیدگاه و چشم انداز شما را در برمی گیرند. در واقع اهداف استراتژیکی که در این مرحله انتخاب می کنید همان  نتایج سطح بالایی هستند که می خواهید در هر یک از چهار دیدگاه مذکور به دست آورید. به عنوان مثال برخی از اهداف استراتژیک در دیدگاه های چهارگانه شامل موارد زیر هستند. 

دیدگاه مالی :  افزایش درآمد، کاهش هزینه‌ها و  ارتقا سودآوری 

 دیدگاه مشتری :  افزایش رضایت، وفاداری و حفظ مشتریان  

دیدگاه  فرایند داخلی:  بهبود کیفیت خدمات یا محصولات ، تمرکز بر کارایی و نوآوری 

دیدگاه  یادگیری و رشد: توسعه مهارت های فردی و گروهی و ارتقا قابلیت ها و فرهنگ و آموزش بیشتر 

 مرحله دوم: شاخص های عملکرد و اهداف خود را توسعه دهید

 گام بعدی توسعه شاخص های عملکرد و معیارهایی است که میزان پیشرفت و موفقیت شما را در دستیابی به اهداف استراتژیک تعیین شده می سنجد. این شاخص ها معیارهای خاص، قابل سنجش و محدود به زمان هستند که برای نظارت و ارزیابی عملکرد مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال، شاخص های مالی شما ممکن است شامل رشد درآمد، کاهش هزینه و بازگشت سرمایه باشد. یا شاخص ارزیابی موفقیت در دیدگاه مشتری ممکن است شامل رضایت مشتری، نرخ حفظ و امتیاز خالص تبلیغ کننده باشد. همچنین برخی از شاخصه های فرآیند داخلی شما ممکن است شامل نرخ نقص، زمان چرخه و شاخص نوآوری باشد. 

بیشتر بخوانید: شاخص رضایت مشتری یا CSAT چیست + شاخص های رضایت مشتری

مرحله سوم: ابتکارات استراتژیک و برنامه های عملیاتی خود را طراحی  کنید

 گام سوم این است که ابتکارات استراتژیک و برنامه های عملیاتی را به گونه ای طراحی کنید که اهداف استراتژیک شما را پشتیبانی می کنند. این موارد شامل پروژه ها، برنامه ها و فعالیت هایی هستند که برای بهبود عملکرد خود و از بین بردن شکاف بین وضعیت فعلی و وضعیت مطلوب باید اجرایی شوند.  برای مثال، ابتکارات مالی شما ممکن است شامل راه اندازی محصولات جدید، مشارکت در بازارهای جدید و بهینه سازی استراتژی قیمت گذاری شما باشد. ابتکارات مشتری شما ممکن است شامل بهبود کیفیت خدمات شما، ارائه برنامه های وفاداری و ایجاد کانال های بازخورد مشتری باشد. 

مرحله چهارم: سازمان و منابع خود را با استراتژی ها  و اهدافتان هماهنگ کنید

گام چهارم این است که سازمان و منابع خود را با کارت امتیازی متوازن هماهنگ کنید. در این راستا مطمئن شوید ساختار، عملکرد و سیستم‌های شما از استراتژی ها و اهداف تعیین شده پشتیبانی می‌ کنند و افراد، فرآیندها و فناوری های مورد استفاده با اهداف سازمان همسو و یکپارچه هستند. برای مثال، ممکن است لازم باشد تیم‌ها، نقش‌ها و مسئولیت‌های خود را برای تطابق با موضوعات و اهداف استراتژیک مجدد سازماندهی کنید.  به طور مثال ممکن است لازم باشد انگیزه‌ها، پاداش‌ها و شناخت خود را برای ایجاد انگیزه و توانمندسازی بیشتر کارکنان تغییر دهید. 

مرحله پنجم: کارت امتیازی متوازن را به صورت آبشاری در سراسر سازمان پیاده سازی کنید

گام پنجم این است که کارت امتیاز متوازن طراحی شده با کل سازمان ارتباط برقرار کرده و به صورت آبشاری اجرا شود. در واقع در این مرحله باید سعی کنید تا تمام سطوح و واحد‌های شرکت در جهت اجرا و پیاده سازی کارت متوازن هماهنگ شوند. دراین مرحله باید اطمینان حاصل کنید که تمام کارمندان شرکت استراتژی و اهداف تعیین شده را درک کرده و عملکرد هماهنگی در این راستا دارند. برای مثال، ممکن است لازم باشد یک داستان و چشم‌انداز متقاعدکننده ایجاد کنید که استراتژی و مزایای آن را بیان کند. همچنین ممکن است نیاز داشته باشید که کارکنان خود را برای عملکرد بهتر و درک اهداف سازمان توجیه و تشویق کنید.

مرحله ششم: بررسی و به روز رسانی مداوم کارت امتیازی متوازن 

مرحله آخر این است که کارت امتیازی متوازن خود را به طور مرتب بررسی و به روز رسانی کنید. اطمینان حاصل کنید که کارت امتیازی متوازن شما در برابر تغییر شرایط داخلی و خارجی کاملا انعطاف پذیر است و همواره معتبر و مفید باقی می‌ماند. شما می توانید از نتایج و بازخوردها برای بررسی بهتر وضعیت و ارتقا و پیشرفت استفاده کنید. ممکن است لازم باشد داده ها و اطلاعات را از شاخص های عملکرد و اهداف خود جمع آوری و تحلیل کنید تا شکاف ها، مسائل و فرصت های بهبود و تغییر را شناسایی کرده و به آنها رسیدگی کنید. 

بیشتر بخوانید: منظور از روش تجزیه و تحلیل swot چیست؟ | آشنایی با ماتریس swot

نمونه کارت امتیاز متوازن

نمونه کارت امتیازی متوازن برای هر سازمان یا نهادی تابع اهداف و عملکردهای آن نهاد است. امروزه نمونه های متنوعی از کارت امتیاز متوازن در قالب فایل های اکسل، پی دی اف و… ارائه شده اند. توجه به نیازها و اهداف سازمان و نیز زیر ساخت های در دسترس برای پیاده سازی کارت امتیازی متوازن از مهم ترین معیارها برای انتخاب طرح کارت امتیاز موثر هستند. برخی از رایج ترین نمونه های کارت امتیاز متوازن شامل موارد زیر هستند. 

 

کارت امتیاز متوازن pdf

نمونه pdf کارت امتیاز متوازن یکی از متداول ترین نمونه های این مدل است.

 

فایل اکسل کارت امتیازی متوازن 

در بسیاری از شرکت ها برای بررسی ابعاد و دیدگاه های گوناگون در کارت ارزیابی متوازن، از فایل اکسل استفاده می شود. 

نمونه کارت امتیازی متوازن در بیمارستان

بهترین نرم افزار کارت امتیازی متوازن 

امروزه استفاده از نرم افزارهای مدیریت استراتژیک در سازمان ها و شرکت ها باعث تسریع امور، بهبود عملکرد و مدیریت بهینه سازمان شده است. یکی از این نرم افزارها، نرم افزار کارت امتیاز متوازن است که نمونه های مختلفی از آن با قابلیت های متنوع عرضه شده است.

بهترین نرم افزار bsc باید ویژگی‌های منحصر به فردی را برای نظارت بر عملکرد و مدیریت استراتژی های سازمان ارائه دهد. از جمله مهم ترین ویژگی ها برای بهترین نرم افزار کارت اعتباری متوازن می‌توان به مواردی مانند سازگاری با سیستم عامل های مختلف، داشتن انعطاف پذیری و دارا بودن شاخص های عملکردی متنوع برای بررسی سنجه های مختلف، امنیت اطلاعات و نگهداری ایمن داده های سازمانی، هزینه پیاده‌سازی کم و… اشاره کرد.

سخن پایانی  

کارت امتیازی متوازن، یک نظام مدیریتی برای نظارت برعملکرد و مدیریت استراتژیک سازمان است. در این کارت با تعیین شاخص های عملکردی مختلف، عملکرد سازمان در ۴ حوزه امور مالی، مشتریان، فرآیندهای داخلی و دانش و مهارت مورد بررسی قرار می گیرد. در حال حاضر این مدل در بسیاری از شرکت ها برای ساماندهی استراتژی ها و هدف گذاری،  بهبود عملکرد کلی سازمان و همچنین ارزیابی عملکرد سازمان در دوره های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. این الگوی مدیریتی برای هر سازمان با توجه به چشم انداز ها و استراتژی های خاص آن سازمان به صورت شخصی سازی شده مورد استفاده قرار می گیرد. در این مقاله اطلاعاتی پیرامون مراحل پیاده سازی کارت امتیازی متوازن و نرم‌افزار آن ارائه شد.