همه چیز درباره قوانین اضافه کاری و اضافه کاری کارگران

همه چیز درباره قوانین اضافه کاری و اضافه کاری کارگران
اضافه کار به کار مازادی گفته می شود که خارج از ساعت موظفی فرد در روزهای عادی و غیر تعطیل انجام می گیرد. اگر کارگری بخواهد بیش ساعات مقرر شده (8 ساعت در روز) در محل کار بماند کارفرما موظف است طبق قانون وزارت کار به او اضافه کار پرداخت کند. البته این در صورتی است که کارگر و کارفرما قبلا در مورد میزان ساعات اضافه کاری به توافق رسیده باشند.

فهرست مطالب

اضافه کاری از جمله مفاهیمی است که در نگاه نخست ساده و بدیهی به نظر می‌رسد، اما در واقعیت، دارای ابعاد گوناگون و مقررات پیچیده‌ای است که از سوی وزارت کار برای کارفرمایان و کارگران تعیین شده است. به‌طور کلی، در قوانین کار، اضافه کاری به انجام فعالیت‌های شغلی در خارج از ساعات کاری مقرر اطلاق می‌شود.

در بسیاری از موارد، کارمندان یا کارگران به دلیل حجم بالای وظایف محوله یا محدودیت زمانی در انجام کار، ناچارند پس از پایان ساعت کاری یا در روزهای تعطیل نیز به فعالیت خود ادامه دهند. در چنین شرایطی، میزان اضافه‌کاری آنان با توجه به ساعت و روز انجام کار محاسبه می‌شود.

از آنجا که شرایط و ضوابط پرداخت اضافه‌کاری در موقعیت‌های مختلف متفاوت است، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای هر نوع اضافه کاری قوانین مشخصی را تدوین کرده است. در این مقاله، به بررسی انواع اضافه کاری و مقررات مرتبط با آن پرداخته می‌شود.

منظور از اضافه کاری چیست؟

اضافه کاری یعنی کار کردن بیشتر از ساعات کاری معمول. در بیشتر شرکت‌ها و سازمان‌ها، کارکنان روزانه ۸ ساعت در محل کار حضور دارند و وظایفشان را انجام می‌دهند. اما گاهی به دلیل حجم بالای کار یا درخواست کارفرما، ممکن است نیاز باشد کارکنان ساعت‌های بیشتری کار کنند. این ساعات اضافی همان اضافه کاری هستند و طبق قانون کار باید محاسبه و جبران شوند.

قبل از بررسی قوانین اضافه کاری، بهتر است با ساعت کاری قانونی آشنا شوید. قانون کار تعیین کرده که هر هفته کارکنان ۴۴ ساعت موظف به کار هستند. هر ساعت فراتر از این زمان، جزو اضافه کاری محسوب می‌شود و پرداخت آن طبق مقررات وزارت کار انجام می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: نرم افزار حضور و غیاب تحت وب کسرا ابزار مدیریت اضافه کاری کارکنان

منظور از اضافه کاری چیست؟

شرایط و قوانین اضافه‌کاری

گاهی ممکن است در طول هفته، ساعت کاری روزانه افراد کمی تغییر کند؛ یعنی یک روز کمتر و روز دیگر بیشتر کار کنند. تا وقتی مجموع ساعات کاری هفته به ۴۴ ساعت برسد، این تغییرات به عنوان اضافه کاری محسوب نمی‌شود.

اما اگر قرارداد شما پاره‌وقت باشد، مثلاً موظف به ۲۲ ساعت کار در هفته هستید، هر ساعت کار بیشتر از این میزان طبق قانون، اضافه کاری محسوب می‌شود.

نحوه محاسبه اضافه کاری طبق ماده ۵۹ قانون کار:

  • کارکنانی که اضافه کاری انجام می‌دهند، ۴۰٪ حقوق بیشتر از ساعت کاری عادی روزانه دریافت می‌کنند.

  • برای محاسبه دستمزد اضافه کاری:

    1. حقوق ماهانه را بر ۳۰ روز تقسیم می‌کنیم تا دستمزد روزانه مشخص شود.

    2. دستمزد روزانه را بر ۸ ساعت کاری تقسیم می‌کنیم تا حقوق هر ساعت کاری به دست آید.

    3. ۴۰٪ اضافه به دستمزد هر ساعت اضافه می‌شود تا مبلغ نهایی اضافه‌کاری مشخص شود.

نکات مهم:

  • اضافه کاری فقط با توافق بین کارگر و کارفرما مجاز است.

  • طبق قانون، ساعات اضافه کاری در یک روز نباید بیش از ۴ ساعت باشد.

ساعت کار موظفی کارمندان

ساعت کار موظفی یعنی مدتی که کارکنان موظف‌اند روزانه وظایف خود را برای کارفرما انجام دهند. این ساعت‌ها از سوی وزارت کار و طبق قانون کار تعیین شده‌اند و بسته به تعداد روزهای ماه و تعطیلات رسمی محاسبه می‌شوند.

نکات مهم در مورد ساعت کار موظفی:

  • به طور معمول، کارکنان روزانه ۷ ساعت و نیم کار می‌کنند و نیم ساعت استراحت دارند، که مجموعاً ۸ ساعت در روز محسوب می‌شود.

  • روز پنج‌شنبه معمولاً ۴ ساعت کاری تعیین می‌شود.

  • ساعت کاری هفتگی برابر با ۴۴ ساعت است.

دو روش رایج محاسبه ساعت موظفی:

  1. ۶ روز کاری در هفته:

    • روزانه ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه (۷.۳۳ ساعت) کار می‌کنند و نیم ساعت استراحت دارند تا مجموع ۸ ساعت شود.

    • مجموع هفته: ۴۴ ساعت.

  2. ۵ روز کاری + پنج‌شنبه نصف روز:

    • شنبه تا چهارشنبه: ۸ ساعت در روز

    • پنج‌شنبه: ۴ ساعت

    • مجموع هفته: ۴۴ ساعت

در محاسبه ساعت موظفی، تعداد روزهای پنج‌شنبه و تعطیلات رسمی تأثیرگذار است و باید طبق قانون کار در نظر گرفته شود.

بیشتر بخوانید: انواع شیفت کاری و نوبت کاری در قانون کار

ساعت کار موظفی کارمندان

انواع مختلف اضافه کار در قوانین اضافه کاری

اضافه کاری عادی

همانطور که از نام این نوع اضافه کاری مشخص است به کار مازادی گفته می شود که خارج از ساعت موظفی فرد در روزهای عادی و غیر تعطیل انجام می گیرد. اگر کارگری بخواهد بیش ساعات مقرر شده (8 ساعت در روز) در محل کار بماند کارفرما موظف است طبق قانون وزارت کار به او اضافه کار پرداخت کند. البته این در صورتی است که کارگر و کارفرما قبلا در مورد میزان ساعات اضافه کاری به توافق رسیده باشند.

جمعه کاری و قوانین آن

روز جمعه طبق قانون، روز استراحت کارگران است. در صورتی که کارگر در روز جمعه مشغول به کار شود، علاوه بر دریافت دستمزد عادی و اضافه کاری، یک فوق‌العاده ۴۰٪ نیز به او تعلق می‌گیرد.
به همین دلیل، جمعه کاری معمولاً بیش‌ترین میزان پرداخت را نسبت به سایر انواع اضافه‌کاری دارد و به آن «اضافه‌کار با حقوق بالا» هم گفته می‌شود

قوانین تعطیل کاری

تعطیل‌کاری به کاری گفته می‌شود که در روزهای تعطیل رسمی تقویم انجام می‌گیرد.
در این نوع، کارگر بابت حضور در محل کار حقوق اضافه دریافت می‌کند، اما میزان پرداخت معمولاً کمی کمتر از جمعه‌کاری است.

شب کاری و قوانین آن

به کاری که در شیفت شب بین ساعات 22 الی 6 صبح انجام می گیرد اضافه کار شبانه گفته می شود. بسیاری از مشاغل وجود دارند که به صورت شبانه روزی فعال هستند و به همین دلیل به نیروی انسانی برای کار در شب نیاز دارند. از جمله سازمان هایی که به نیروی شب کار نیاز دارند میتوان بیمارستان ها، پالایشگاه ها، پتروشیمی ها، نیروگاه ها و … را نام برد. حقوق و دستمزد و مزایای دریافتی نیرو های شب کار با توجه به نوع فعالیتی که انجام می دهند تعیین می شود.

کارکنان شیفت شب علاوه بر حقوق پایه، طبق قانون ۳۵٪ اضافه بر دستمزد ساعتی دریافت می‌کنند.

نوع اضافه‌کاریتوضیحمیزان پرداخت
اضافه‌کاری عادیانجام کار بیشتر از ۸ ساعت در روزهای عادی و غیرتعطیل، با توافق کارگر و کارفرما۴۰٪ بیش‌تر از دستمزد ساعتی عادی
جمعه‌کاریانجام کار در روز جمعه که روز استراحت کارگران استدستمزد عادی + فوق‌العاده ۴۰٪
تعطیل‌کاریکار در روزهای تعطیل رسمی تقویمدستمزد بیشتر از روز عادی، ولی کمتر از جمعه‌کاری
شب‌کاریکار در ساعات ۲۲ تا ۶ صبح (ویژه مشاغل شبانه مانند بیمارستان و پالایشگاه)۳۵٪ بیش‌تر از دستمزد ساعتی عادی

بیشتر بخوانید: شیفت شب یا شب کاری در قانون کار چیست؟

حداکثر اضافه کاری در قانون کار

طبق قانون کار، ساعت کاری مجاز برای کارکنان ۴۴ ساعت در هفته است. هر ساعت کاری بیش از این مقدار، اضافه‌کاری محسوب می‌شود. انجام اضافه‌کاری باید با توافق کارگر و کارفرما صورت گیرد و پرداخت آن طبق ماده ۵۹ قانون کار انجام می‌شود.

سقف مجاز اضافه‌کاری

  • حداکثر اضافه‌کاری در روز: ۴ ساعت

  • در موارد استثنایی (مانند شب‌کاری یا مشاغل سخت و زیان‌آور)، امکان توافق برای بیش از ۴ ساعت وجود دارد.

  • اگر کارفرما به‌صورت مستمر به بیش از این مقدار کار نیاز داشته باشد، باید نیروی جدید استخدام کند.

مسئولیت کارفرما در صورت تجاوز از سقف قانونی

اگر ساعات اضافه‌کاری از ۱۲۰ ساعت در ماه فراتر رود و در این مدت حادثه یا خسارتی برای کارگر رخ دهد، کارفرما در برابر آن مسئول و پاسخگو است.

نکات مهم در محاسبه اضافه‌کاری

  • اضافه‌کاری زمانی محاسبه می‌شود که کارگر ساعات موظفی خود را کامل کرده باشد.

  • اگر ساعات کاری کمتر از ۴۴ ساعت در هفته باشد، آن زمان‌ها جزو اضافه کاری محسوب نمی‌شوند.

  • در مشاغل سخت و زیان‌آور، حداکثر ساعت کاری روزانه ۶ ساعت و هفتگی ۳۶ ساعت است؛ بنابراین سقف اضافه کاری در این مشاغل کمتر از سایرین در نظر گرفته می‌شود. 

بیشتر بخوانید: قانون کار چیست؟ | بررسی مهم ترین قوانین کار و تامین اجتماعی

حداکثر اضافه کاری در قانون کار

اضافه کار اجباری در قانون خدمات کشوری

در قانون کار و خدمات کشوری، اضافه‌کاری به‌طور کلی توافقی است و کارگر یا کارمند نمی‌تواند بدون رضایت خود ملزم به انجام آن شود. اما در شرایط خاص، کارفرما می‌تواند با استناد به مواد قانونی از کارکنان بخواهد تا ساعات بیشتری مشغول کار شوند. در ادامه جزئیات آن را می‌خوانید:

 ماده ۵۹ قانون کار

  • اضافه‌کاری باید با توافق کارگر و کارفرما انجام شود.

  • سقف اضافه‌کاری ۴ ساعت در روز است.

  • در موارد استثنایی، با توافق طرفین امکان افزایش وجود دارد.

 ماده ۶۰ قانون کار

در شرایط خاص مانند پیشگیری از حوادث یا نیاز فوری کارفرما، کارفرما می‌تواند از کارکنان بخواهد تا تا سقف ۸ ساعت در روز اضافه‌کاری انجام دهند.
در این حالت، پرداخت حقوق اضافه‌کاری باید طبق نرخ قانونی انجام شود.

 ماده ۶۷ قانون کار

کارفرما می‌تواند برای انجام کار بیشتر از ساعات موظفی، مبلغی تحت عنوان اضافه‌کار یا حق‌التدریس به کارکنان پرداخت کند.
طبق این ماده، مجموع مبالغ پرداختی بابت این موارد نباید بیش از ۵۰٪ حقوق پایه فرد باشد.

 ماده ۹۳ قانون کار

کارکنان موظف‌اند در ساعات کاری تعیین‌شده در محل کار حضور داشته باشند.
در صورتی که کارفرما به حضور کارکنان خارج از ساعات اداری یا در روزهای تعطیل نیاز داشته باشد، انجام کار با توافق دو طرف و پرداخت اضافه‌کار قانونی امکان‌پذیر است.

 ماده ۹۹ قانون کار

پرداخت اضافه‌کار فقط در صورت انجام واقعی کار اضافه مجاز است.
پرداخت مبلغ اضافه کاری بدون حضور یا انجام کار اضافی، غیرقانونی محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: منظور از شناوری ساعت کار اداری یا ساعت کار منعطف چیست؟

آیا اضافه کاری پرستاران اجباری است؟

پرستاری از جمله مشاغل سخت و حساس است و پرستاران اغلب در شرایط کمبود نیرو مجبور به اضافه کاری اجباری می‌شوند. این موضوع یکی از چالش‌های بزرگ جامعه پرستاری محسوب می‌شود.

با این حال، قانون بهره‌وری نظام سلامت و سایر قوانین کار، اضافه کاری پرستاران را توافقی تعریف کرده و اجباری بودن آن را مجاز نمی‌داند.

نکات مهم قانونی درباره اضافه کاری پرستاران

  • ساعت موظفی: پرستاران تا سقف ۱۵۰ ساعت در ماه موظف به کار قانونی هستند.

  • سقف اضافه کاری توافقی: حداکثر ۸۰ ساعت در ماه، طبق بند ۵ قانون بهره‌وری نظام سلامت.

  • اضافه کاری اجباری: طبق قانون، مجاز نیست.

  • حقوق اضافه کاری: باید تا ۴۰٪ بیش از ساعت موظفی محاسبه شود، اما در عمل گاهی رعایت نمی‌شود.

  • سقف ساعات شیفت: تجاوز از ۱۲ ساعت در روز یا ۸۰ ساعت در ماه، موجب پرداخت خسارت و بیمه مسئولیت به پرستار می‌شود.

بیشتر بخوانید: همه چیز درمورد شیفت پرستاری و شیفت پرستاران

آیا اضافه کاری پرستاران اجباری است؟

مجازات اضافه کار اجباری

براساس قانون اداره کار به کار گرفتن افراد به صورت اجباری ممنوع بوده و قانون برای آنها مجازات هایی پیش بینی کرده است. بر طبق ماده 172 قانون اداره کار در صورت اضافه کار اجباری از سوی کارفرما، کارفرما موظف به پرداخت دستمزد وظایف انجام شده است و از طرفی کارفرمای خاطی با توجه به میزان جرم از 91 روز تا یک سال حبس محکوم شده و یا به پرداخت نقدی 200 برابر حقوق مزد روزانه کارکنان جریمه می شود.

براساس ماده 172 قانون کار و با توجه به ماده 6 این قانون کار اجباری ممنوع است و کارفرمای متخلف محکوم به پرداخت دستمزد روزانه و پرداخت خسارت با توجه به شرایط می باشد. حتی اگر کارفرما یا کارفرمایان از یک ارگان خاص فرد را به کار اجباری بگیرند، همه افراد خاطی به جرم کار اجباری محکوم به پرداخت خسارت با در نظر گرفتن شرایط موجود هستند.

فرمول محاسبه اضافه کار کارمندان دولت

اضافه کاری کارمندان دولت فرصتی برای افزایش حقوق است و طبق قانون وزارت کار و رفاه اجتماعی و تبصره‌های مربوطه، تا سقف ۱۷۶ ساعت در ماه می‌توانند اضافه کاری انجام دهند و حق الزحمه دریافت کنند.

شرایط اضافه کاری کارمندان دولت

  • اضافه کاری باید با درخواست سازمان و با رضایت کارمند انجام شود.

  • ساعات اضافه کاری خارج از ساعات کاری اداری معمول است.

  • کارکنانی که به ماموریت خارج از شهر اعزام می‌شوند، فوق‌العاده ماموریت دریافت می‌کنند.

  • کسانی که خارج از ساعات اداری فعالیت‌هایی مانند تدریس، تحقیق یا تالیف انجام می‌دهند، حقوق اضافه شامل حق‌التدریس، حق‌التالیف و … می‌شود.

فرمول محاسبه اضافه کاری

فرمول محاسبه به این صورت است:

حق‌الزحمه اضافه کاری = (مجموع مزایای شغلی و فوق‌العاده کاری ÷ 176) × تعداد ساعات اضافه کاری انجام شده

نکات مهم:

  • سقف پرداخت اضافه کاری ۵۰٪ حقوق ثابت و فوق‌العاده کاری است.

  • این سقف برای ۲۰٪ از کارکنان دارای اضافه کاری، استثنا می‌شود و ممکن است بیشتر پرداخت شود.

بیشتر بخوانید: انواع مرخصی در قانون اداره کار؛ مدیریت مانده مرخصی پرسنل

محاسبه اضافه کاری آنلاین

قیمت هر ساعت اضافه کار 

مثال:

مرحلهفرمولمثال عددی
۱. دستمزد روزانهحقوق ماهانه ÷ 30حقوق ماهانه 12,000,000 ÷ 30 = 400,000 تومان
۲. دستمزد یک ساعت کار عادیدستمزد روزانه ÷ 8400,000 ÷ 8 = 50,000 تومان
۳. دستمزد هر ساعت اضافه‌کاریدستمزد یک ساعت × 1.450,000 × 1.4 = 70,000 تومان

یعنی هر ساعت اضافه‌کاری برابر با ۷۰,۰۰۰ تومان است (۴۰٪ بیش از ساعت عادی).

محاسبه نوبت کاری در اضافه کار

نوبت کاری چیست؟

  • در برخی مشاغل و سازمان‌ها که امکان توقف فعالیت نیست، ساعات کاری به صورت چرخشی (شیفت) تقسیم می‌شود.

  • کارکنان در شیفت صبح، عصر یا شب کار می‌کنند و نوبت کاری بین افراد تقسیم می‌شود.

  • نمونه‌ها: شرکت‌های صنعتی و تولیدی، آتش‌نشانی، مراکز بهداشتی و درمانی.

  • نوبت کاری شب دشوارتر از ساعات عادی است و فوق‌العاده نوبت کاری برای آن در نظر گرفته می‌شود.

شیفت صبح و عصر

فوق‌العاده نوبت کاری = (تعداد نوبت کاری × 110%) × 220 ÷ حقوق پایه

۲. شیفت صبح، عصر و شب

فوق‌العاده نوبت کاری = (تعداد ساعات نوبت کاری × 115%) × 220 ÷ حقوق پایه

توجه: درصدها ۱۱۰٪ و ۱۱۵٪ برای محاسبه سختی شیفت و فوق‌العاده لحاظ شده‌اند.

مزایا و معایب اضافه‌کاری برای کارمندان

مزایا:

  • افزایش درآمد و حقوق ماهانه

  • جبران ساعات کاری خارج از تایم اداری

  • فرصت ارتقاء یا جبران کار در پروژه‌های فوری

معایب:

  • فشار جسمی و روحی بیشتر

  • کاهش تعادل بین کار و زندگی شخصی

  • خطر استهلاک بدنی و خستگی مزمن

  • امکان ایجاد خطا در کار به دلیل خستگی

 

بیشتر بخوانید: حضور و غیاب در قانون کار؛ بررسی قوانین حضور و غیاب کارکنان در سازمان ها

 

تعریف فوق العاده اضافه کار و نحوه محاسبه آن

تعریف فوق العاده اضافه کار 

  • فوق‌العاده اضافه کاری = دستمزد عادی کارگر + مبلغ اضافه کاری

  • تفاوت اصلی با اضافه‌کاری معمولی در سازمان‌های تولیدی و صنعتی مشهود است، جایی که ساعات کاری سخت و خارج از زمان معمول، نیازمند جبران مالی بیشتری است.

محاسبه اضافه کاری در روز تعطیل چگونه است؟

  • طبق مواد ۵۱، ۶۲ و ۶۳ قانون کار، اگر کارکنان در روزهای تعطیل رسمی کار کنند و روز دیگری جایگزین آن نشود، ساعات کاری به عنوان اضافه کاری محاسبه می‌شود.

  • این حالت در قانون کار با اصطلاح تعطیل‌کاری شناخته می‌شود.

  • برای محاسبه:

دستمزد هر ساعت تعطیل‌کاری = دستمزد یک ساعت کار عادی × 1.4

یعنی همانند اضافه کاری عادی، ۴۰٪ به حقوق ساعتی اضافه می‌شود، اما معمولاً در تعطیل‌های رسمی ممکن است فوق‌العاده بیشتری نیز لحاظ شود.

محاسبه اضافه کار با حضور و غیاب کسرا

یکی از مهم ترین موارد تاثیر گذار در افزایش رضایت و ترغیب بیشتر کارکنان و کارگان در سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی مختلف، این است که بر اساس کار اضافه ای که انجام می دهد حقوق و دستمزد بیشتری دریافت کند. به همین دلیل لازم است که بر اساس فرمول و قوانین مشخصی اضافه کاری کارگران به صورت دقیق محاسبه شده و به آن ها پرداخت شود.

علاوه بر این، کارفرما یا رئیس مجموعه نیز باید بر اساس عملکردی که از کارکنان و کارگران خود انتظار دارد، از نحوه عملکرد آن ها با استفاده از نرم افزار حضور و غیاب مطلع شود. در این نرم افزار می توان علاوه بر درج اطلاعات هویتی کارمندان، با کلیک روی گزینه کارکرد، کارکرد ماهانه مختص هر کارمند را به صورت دقیق محاسبه کرد. در این قسمت می توانید اطلاعات کاملی از ساعت حضور، کل کارکرد ماهانه، مازاد حضور (اضافه کار)، کسر حضور و … را مشاهده و بر اساس آن اضافه کاری کارگران و سقف اضافه کار آنان را محاسبه و پرداخت نمایید. 

بیشتر بخوانید: حداقل حقوق قانون کار ۱۴۰۲ چقدر است؟

آیا حق بیمه اضافه کاری به کارگران تعلق می گیرد؟

یکی از مهم ترین سوالاتی که زمان تعیین و پرداخت اضافه کاری کارگران مطرح می شود، این است که آیا حق بیمه اضافه کاری به کارگران تعلق می گیرد یا خیر؟ در پاسخ به این سوال باید جواب مثبت داد. بر اساس قانون تامین اجتماعی ماده 5، حقوق یا مزد و کارمزد کارگران، شامل هر وجوه نقدی یا غیر نقدی مستمر خواهد بود و در قبال کار انجام شده، باید به فرد اضافه کاری کارگران به او پرداخت شود. بنابراین می توان گفت که در قبال اضافه کاری کارگران، حق بیمه به همه کارگران در هر شرایطی تعلق خواهد گرفت. 

مزایای اضافه کاری کارکنان

1. افزایش درآمد

یکی از اولین و مهم‌ترین مزایای اضافه کاری کارکنان دریافت حقوق و مزایای بیشتر است که بر طبق قانون اضافه کاری براساس تعداد ساعات اضافه کاری کارگران تا میزان 40 درصد به آنها پرداخت می شود.

2. پیشرفت و دریافت سمت شغلی بهتر

یکی دیگر از دلایلی که کارکنان با کارفرما بر سر اضافه کاری توافق می کنند این است که ضمن انجام وظایف می توانند فرصت بیشتری برای پیشرفت شغلی داشته باشند و کارفرما نیز با دیدن تلاش و سخت کوشی کارکنان با درخواست ارتقاء شغلی افراد موافقت می کند. از طرفی اضافه کاری به نوعی شانس کسب مهارت های بیشتر در زمینه های تخصصی شغلی را به افراد میدهد تا تجربیات خود را بهبود دهند.

3. بهبود بهره وری شرکت

با استفاده از فرصت اضافه کاری ضمن استفاده از عملکرد کارکنان؛ شرکت نیز می تواند بهره وری بیشتری داشته و نسبت به حقوق و مزایای کارکنان نیز اقدامات مثبتی صورت می گیرد. افراد تحت عنوان اضافه کاری زمان بیشتری برای انجام وظایف خود دارند و خواه ناخواه بهره وری آنها نیز افزایش خواهد یافت. برخی افراد نیز ترجیح می دهند که در ساعات خلوتی و با مراجعین کمتر از فضای آرام محیط کار استفاده کرده و ساعات کاری مفیدی داشته باشند.

4. اضافه کاری به جای شغل دوم

اضافه کاری این امکان را به افراد می دهد که ضمن درآمد بیشتر در محیطی که با آن انس گرفته اند مهارت های خود را بهبود داده ، ضمن کسب تجربه به آن عنوان شغل دوم نگاه کنند و به جای اینکه پس از پایان ساعت کاری عادی دغدغه رسیدن به محل کار شغل دوم و مسائل ترافیک و خستگی را داشته باشند در همان محل شغل اصلی خود به دانش و تجربیات خود افزوده و درآمد بیشتری نیز داشته باشند، بدون اینکه در رفت و آمد با خسته کردن خود طبق برنامه ریزی به بسیاری از کارهای خود نیز نرسند.

بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع قرارداد کاری و بررسی تفاوت آن‌ها

مزایای اضافه کاری کارکنان

معایب اضافه کاری کارکنان

1. آسیب های جسمی و روحی

بسیاری از افراد به دلیل خستگی و آسیب های جسمی و روحی ناشی از اضافه کاری از قبول آن خودداری می کنند. اغلب کارکنان در محیط های تولیدی و صنعتی که یا به عنوان اپراتور پای دستگاه هستند و به صورت ایستاده و با دست بسیاری از فعالیت هایشان را انجام می دهند؛ یا اینکه به صورت کارمندی دائما پشت میز و کامپیوتر نشسته اند که هر یک از اینها در طولانی مدت آسیب های جبران ناپذیری به همراه دارد.

از طرفی با فعالیت طولانی مدت و انجام یک کار به مدت زمان طولانی از نظر ذهنی و روحی نیز خسته شده و سلامت روان افراد نیز دچار آسیب می شود. استرس و اضطراب ناشی از مسئولیت های محل کار ممکن است حتی از آسیب های جسمی وارده بیشتر باشد. حجم بالای کار و درخواست های کارفرما در مدت طولانی فشار روحی زیادی را به افراد وارد می کند.

2. از دست دادن زمان مفید

اضافه کاری در بسیاری مواقع موجب از دست دادن زمان مفید نیز شده و کارکنان بیشتر از اینکه برای خود، خانواده یا دوستان وقت بگذارند یا به کارهای عقب افتاده رسیدگی کنند زمان مفید و آزاد خود را در محیط کار سپری می کنند. یا به دلیل اضافه کاری انجام بسیاری از کارهای شخصی را به زمان دیگری موکول می کنند. پس باید بدانید که همه زندگی در کار خلاصه نمی شود شاید شما نیز به اندازه خیلی از افراد از کار خود رضایت داشته باشید و محیط کار خود را دوست داشته باشید اما برای خود نیز وقت بگذارید تا در طولانی مدت با از دست دادن انگیزه و انرژی مواجه نشوید.

3. افزایش نارضایتی شغلی

اضافه کاری و صرف زمان طولانی در امور مربوط به شغل با گذشت زمان انگیزه و اشتیاق شما را کم می کند و انرژی اولیه را برای ادامه کار نخواهید داشت؛ که منجر به نارضایتی شغل می شود. همه این موارد منجر به کاهش بهره وری و خلاقیت افراد می شود و حتی ممکن است از جایگاه فعلی خود نیز ناراضی باشید و روحیه کاری خود را نیز از دست دهید.

بیشتر بخوانید: منظور از شناوری ساعت کار اداری یا ساعت کار منعطف چیست؟

نتیجه گیری در مورد قوانین اضافه کاری کارمندان

قوانین اضافه کاری کارمندان، چارچوبی مشخص برای انجام کار خارج از ساعات موظفی و دریافت دستمزد اضافی فراهم می‌کنند. طبق قانون:

  • اضافه‌کاری تنها زمانی محاسبه می‌شود که ساعات موظفی کامل شده باشد.

  • سقف اضافه کاری روزانه و ماهانه محدود است و انجام بیش از آن بدون توافق مجاز نیست.

  • نوبت کاری، شیفت شب و روزهای تعطیل هرکدام شرایط خاص محاسبه و پرداخت دارند.

با آگاهی از این قوانین، کارکنان می‌توانند حق و حقوق قانونی خود را مطالبه کنند، از بهره‌وری بیشتر بهره‌مند شوند و کارفرمایان نیز با رعایت قانون، محیط کاری منصفانه‌تری ایجاد کنند.

سوالات متداول پیرامون اضافه کاری

اضافه کاری به ساعات کاری گفته می‌شود که فراتر از ساعات موظفی کارمند یا کارگر انجام می‌شود. این ساعات طبق قانون کار محاسبه و دستمزد آن پرداخت می‌شود.

اضافه کاری تنها زمانی محاسبه می‌شود که کارمند ساعات موظفی خود را تکمیل کرده باشد. اگر ساعات کاری کمتر از حد مجاز باشد، جزو اضافه کاری محسوب نمی‌شود.

  • ساعت کاری روزانه: ۷.۵ ساعت با نیم ساعت استراحت (مجموعاً ۸ ساعت)

  • ساعت کاری هفتگی: ۴۴ ساعت

  • روز پنج‌شنبه: معمولاً ۴ ساعت
    دو شیوه محاسبه:
    ۱. ۶ روز کاری: روزانه ۷.۳۳ ساعت
    ۲. پنج روز کاری + پنج‌شنبه نصف روز: شنبه تا چهارشنبه ۸ ساعت، پنج‌شنبه ۴ ساعت

  • اضافه کاری عادی: بیش از ۸ ساعت در روزهای عادی، با توافق کارگر و کارفرما. پرداخت ۴۰٪ بیشتر از دستمزد ساعتی.

  • جمعه کاری: کار در روز جمعه، با حقوق عادی + فوق‌العاده ۴۰٪

  • تعطیل‌کاری: کار در تعطیلات رسمی، با حقوق بیشتر از روز عادی اما کمتر از جمعه‌کاری

  • شب‌کاری: کار بین ساعت ۲۲ تا ۶ صبح، با ۳۵٪ اضافه بر دستمزد ساعتی

  • حداکثر اضافه کاری روزانه: ۴ ساعت

  • در موارد استثنایی (شب‌کاری یا مشاغل سخت): امکان توافق برای بیش از ۴ ساعت وجود دارد

  • سقف ماهانه: ۱۲۰ ساعت، در غیر مشاغل سخت و زیان‌آور

  • ساعت موظفی: تا ۱۵۰ ساعت در ماه

  • سقف اضافه کاری توافقی: ۸۰ ساعت در ماه

  • اضافه کاری اجباری: مجاز نیست

  • پرداخت اضافه کاری: تا ۴۰٪ بیش از ساعت موظفی

فوق‌العاده اضافه کاری = دستمزد عادی + مبلغ اضافه کاری.
این موضوع در سازمان‌های تولیدی و صنعتی برای کارهای سخت و خارج از زمان معمول اهمیت دارد.

5 پاسخ

    1. با سلام خدمت شما
      حقوق اضافه‌ای که برای کار در روز جمعه 40 درصد حقوق عادی افراد است.

      1. سلام اگه یک پرستار نخواهد اضافه کار برود باید چیکار کند و چگونه روال قانونی را برود

  1. با سلام در سازمان زندانها به صورت شیفت ۲۴*۴۸ خدمت میکنیم تعطیلات هم سر کار میرویم در مجموع چقدر اضافه کاری حق ماست و باید پرداخت شود. ممنون

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *


لطفا برای دریافت مشاوره و خرید فرم را پر کنید.