تصمیمهای روزمره ما انسانها، تعیینکننده جایگاه فردی، اجتماعی و حتی مسیر حرفهای ما هستند. جایگاه و موفقیت ما، نتیجه مجموعهای از تصمیمهای کوچک و بزرگ است که یا به تنهایی گرفتهایم، یا با مشورت دیگران، و گاهی تحت تأثیر اطرافیان شکل گرفتهاند. این تصمیمها میتوانند فرصتهای ارزشمندی برای رشد و پیشرفت ما ایجاد کنند، یا بالعکس، با انتخابهای نادرست، فرصتهای مهمی را از دست بدهیم. با آگاهی از مراحل تصمیم گیری، میتوانیم نتایج بهتری از انتخابهای خود کسب کنیم.
هر تصمیمی که اتخاذ میکنیم، خواه درست باشد یا نادرست، آینده ما را شکل میدهد. میتوان گفت آینده ما در گرو همین تصمیمهای ریز و درشت است. تصمیمها در واقع نقشههای ساخت «خانه آینده» ما هستند و معماری این خانه نیز به کیفیت و دقت تصمیمهای ما بستگی دارد. بنابراین، کسی که میخواهد معمار زندگی و آینده خود باشد، باید بهترین و مناسبترین تصمیمها را اتخاذ کند؛ تصمیمهایی که مسیر رشد و موفقیت او را تضمین کنند.
لوازم اتخاذ تصمیمات سرنوشت ساز
تصمیم گیری درباره مسائل سرنوشتساز و مهم نیازمند مجموعهای از لوازم و مقدمات است که وجود آنها، تضمینی برای اتخاذ تصمیمی صحیح و مؤثر خواهد بود؛ تصمیمی که مسیر ساخت بهترین آینده را هموار میکند. تصمیمگیری صرفاً انتخاب یکی از گزینههای موجود نیست، بلکه فرآیندی آگاهانه است که با انتخاب درست، به بیشترین بهرهوری و نتایج مثبت منجر میشود.
تصمیمهای مهم نیازمند طی مراحلی دقیق هستند؛ مراحلی که شامل تفکر عمیق، جمعآوری اطلاعات جامع، بررسی و جستجوی گزینهها و حتی ارائه راهحلهای خلاقانه و هوشمندانه میشود. در نهایت، ارزیابی و آزمون گزینهها، تضمینکننده صحت و کارآمدی تصمیم است. در واقع، اتخاذ هر تصمیمی بدون رعایت این گامها ناقص خواهد بود، چرا که هر یک از این مراحل، نقش تعیینکنندهای در کیفیت و سرنوشتساز بودن تصمیم دارند
مراحل تصمیم گیری
تصمیم گیری صحیح نیازمند طی یک روند کامل و حسابشده است. این روند، با در نظر گرفتن تمام الزامات لازم برای اتخاذ یک تصمیم درست، میتواند شما را در ساختن آیندهتان یاری دهد. اهمیت این فرآیند تنها به تصمیمات فردی و زندگی شخصی محدود نمیشود، بلکه در تصمیمگیریهای مهم حوزه کسبوکار نیز نقش کلیدی دارد.
مراحل تصمیم گیری که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد، تأثیر مستقیمی بر آینده شخصی و حرفهای شما دارد. بهگونهای که میتوان گفت، با رعایت کامل و صحیح این مراحل، تصمیمهای شما مسیر زندگی و شغلتان را دستخوش تغییرات مثبت و قابل توجه خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: تفکر سیستمی چیست؟ مزایای تفکر سیستمی
1) یکی از مراحل تصمیم گیری این است که معیارها و سنجه هایی را برای ارزیابی و سنجش تصمیم خود تعیین کنید
همانطور که بیان شد، تصمیمگیری یعنی انتخاب میان چند گزینه. اما سوال اصلی این است: چگونه میتوان بهترین گزینه را انتخاب کرد و بر اساس چه معیاری؟ هر تصمیم نیازمند معیارهایی مشخص برای سنجش و مقایسه گزینههاست.
شما باید بسته به دیدگاه، اولویتها و اهداف شخصی و حرفهای خود، معیارهایی روشن و مشخص برای خود و کسبوکارتان تعیین کنید. این معیارها نقش سنجههای تصمیم گیری را ایفا میکنند و به شما کمک میکنند تا در شرایط تردید و ابهام، بهترین و مناسبترین گزینه را انتخاب کنید. با داشتن معیارهای دقیق، تصمیمگیری نه تنها سریعتر، بلکه هوشمندانهتر و مؤثرتر خواهد بود.
2) دومین مرحله ی تصمیم گیری این است که اطلاعات لازم را برای اتخاذ هر تصمیمی پیشاپیش فراهم کنید
تصمیمگیری مؤثر نیازمند جمعآوری و بررسی دقیق دادهها و اطلاعات مرتبط است. شما تنها زمانی میتوانید بهترین تصمیم ممکن را اتخاذ کنید که این تصمیم بر اساس اطلاعات معتبر و صحیح شکل گرفته باشد.
اطلاعات مورد نیاز باید از منابع موثق و قابل اعتماد گردآوری شوند و شیوه جمعآوری آنها نیز دقیق و قابل اعتماد باشد. اگر منبع اطلاعات قابل اعتماد نباشد یا شیوه تحلیل دادهها ناقص باشد، احتمال اتخاذ تصمیم نادرست به شدت افزایش مییابد. بنابراین، هم کیفیت اطلاعات و هم اعتبار منابع و روش گردآوری آنها، پایه و اساس هر تصمیم صحیح را تشکیل میدهند.
بیشتر بخوانید: مهارت حل مسئله (Problem-solving skill) چرا انقدر مهم است؟
3) در مرحله ی سوم تصمیم گیری راه حل های مناسب و صحیح را برای مشکلات و مسائل یافته یا خلق کنید
تصمیم گیری به معنای یافتن یا خلق بهترین و مناسبترین راهحلها برای یک مشکل است. گاهی هدف از تصمیم گیری، حل یا مدیریت یک مشکل مشخص است. برای رسیدن به راهحل مناسب، شما باید بتوانید از سنجهها و معیارهایی که برای تصمیم گیری تعیین کردهاید، استفاده کرده و گزینههای موجود را ارزیابی کنید. همچنین جمعآوری و در دست داشتن اطلاعات دقیق و معتبر، پایهای برای انتخاب راهحل درست است.
با بهرهگیری از این سنجهها و اطلاعات، میتوانید راهحل مناسب را از میان گزینهها استخراج کرده و به کار ببرید. اما گاهی یافتن راهحلهای موجود کافی نیست و برای مشکلات پیچیدهتر، نیاز به خلاقیت و ابتکار دارید. بهعنوان نمونه، یک شرکت میتواند با تحلیل دادههای موجود در نرم افزار حضور و غیاب، راهکارهای خلاقانهای برای بهبود بهرهوری و زمانبندی کارکنان طراحی کند.
4) از دیگر مراحل تصمیم گیری سنجیدن و ارزیابی راه حل های یافته خود است
راه حل هایی که شما در وهله اول به آن ها دست می یابید الزاما راه حل های نهایی نیستند. این راه حل ها باید به محک نقد سپرده شوند و سنجیده شوند. راه حل های شما باید واجد برخی ویژگی ها باشد. تا بتواند از این مرحله نیز به سلامت عبور کند. شما باید چندین و چند بار این راه حل ها را آزموده و در نهایت یکی از آن ها را انتخاب کنید.
سنجیدن درستی یا نادرستی تصمیمات در گرو داشتن دانش کافی و وافی در مورد موضوع تصمیم است. بنابراین این سنجش زمانی می تواند به درستی میسر شود که سنجه قابل قبولی نیز در اختیار داشته باشید. و این سنجه چیزی جز دانش در زمینه مورد نظر نیست. بر این اساس باید گفت در این مرحله شما باید با استفاده از دانش خود پس از کشف راه حل های صحیح آن ها را بر مبنای دانش از پیش کسب شده خود سنجیده و ارزیابی کنید.
5) با رعایت موارد فوق با قدرت تصمیم بگیرید
اکنون زمان تصمیم گیری فرارسیده است. زمانی که شما می توانید با توجه به مراحل پیشین از بین گزینه های موجود یکی را بر حسب معیارها و سنجه های بیان شده انتخاب کنید. اکنون نیاز به شجاعت در امر تصمیم گیری دارید. باید شجاعانه و با رعایت همه جوانب و بر اساس اصولی که اتخاذ کرده اید. یا بر طبق مشورت هایی که با دانایان امور انجام داده اید تصمیم نهایی را بگیرید.
6) تصمیم خود را عملی کنید
اتخاذ تصمیم بخشی از فرآیند حصول تصمیم است. اما در واقع تصمیم شما تا زمانی که به مرحله عملیاتی شدن نرسد یک تصمیم واقعی نخواهد بود. بنابراین نیاز است هرچه سریع تر تصمیم خود را عملی کنید. عملی کردن یک تصمیم در حقیقت یعنی به اجرا درآوردن آن تصمیم در ارکان مختلف سازمان، شرکت و… . هیچ تصمیمی نمی تواند بدون عملیاتی شدن تصمیم مهمی قلمداد شود. تصمیم زمانی تصمیم سرنوشت سازی برای شما، سازمان یا شرکت شما خواهد بود که این تصمیم عملیاتی شود.
7) در آخرین مرحله تصمیم گیری باید نتیجه تصمیم خود را سنجیده و ارزیابی کنید
پس از اتخاذ و عملیاتی شدن تصمیم، نوبت به سنجش و ارزیابی آن میرسد. ارزیابی تصمیم به معنای بررسی دقیق پیامدها و نتایج آن است: آیا تصمیم ما همانگونه که انتظار داشتیم، عمل کرده است؟ آیا انتظارات ما را برآورده ساخته و مسیر آینده را به درستی هدایت میکند؟ این مرحله به ما امکان میدهد تا از اثربخشی تصمیم خود اطمینان حاصل کنیم و در صورت نیاز، اصلاحات لازم را اعمال کنیم.
هفت مرحلهای که تاکنون درباره آنها صحبت شد، چارچوبی جامع برای اتخاذ بهترین تصمیمات هستند. رعایت دقیق و هوشمندانه این مراحل، تصمیمات شما را نه تنها مؤثر، بلکه فوقالعاده میکند و میتواند در زندگی حرفهای و شخصی شما مسیر رشد و شکوفایی را هموار سازد.
لازم به یادآوری است که این مراحل هفتگانه مستقل از یکدیگر نیستند؛ برای داشتن تصمیمی درست و کاربردی، باید تمامی مراحل را بهطور هماهنگ و همزمان به کار گرفت. به عبارت دیگر، این مراحل از قاعده «همه یا هیچ» پیروی میکنند و غفلت از هر یک میتواند کیفیت و اثربخشی تصمیم را تحت تأثیر قرار دهد.