تاثیر کار از راه دور بر بهره وری سازمان ها

مقدمه؛ تاثیر کار از راه دور بر بهره وری سازمان

همه گیری کویید 19، نقطه عطفی در دنیای کار ایجاد نمود و موجب شد دورکاری به یکی از ارکان اصلی راهبرد های سازمانی معاصر بدل شود . آنچه در ابتدا ضرورتی اجتناب ناپذیر به شمار می رفت ، به تدریج به انقلابی در اسلوب های کاری تبدیل شد که نوید انعطاف پذیری بیشتر، کاهش هزینه ها و افزایش بی سابقه بهره وری را به همراه داشت .

بر اساس آمارهای جهانی ، تا اوایل سال 2025 بیش از 35 میلیون نفر از بزرگسالان ایالات متحده به صورت دورکار فعالیت می کردند ؛ رقمی که نشان دهنده جذابیت و پایداری این الگو است .

با این حال ، پیامد های دورکاری همواره مثبت نبوده است . برخی مطالعات به نقش آن در ارتقا بهره وری و بهبود عملکرد فردی تاکید دارند ؛ حال آن که سایر پژوهش ها به پیامد های منفی احتمالی آن از جمله کاهش همکاری های تیمی و افت روحیه کارکنان اشاره می کنند .

در ایران که فشار های اقتصادی ، ملاحظات فرهنگی و محدودیت های زیر ساختی به طور همزمان وجود دارند ، اهمیت این موضوع دوچندان می شود . شرکت های ایرانی در شرایطی فعالیت می کنند که تحریم های اقتصادی ، کیفیت نامطلوب اینترنت و نیاز روز افزون نیروی کار به تعادل میان زندگی شخصی و حرفه ای ، فضای تصمیم گیری را پیچیده تر ساخته است . در چنین بستری ، دورکاری می تواند مسیری برای ارتقای تاب آوری سازمانی باشد ، اما تحقق این امر، مستلزم مدیریت دقیق و راهبردی است .

در این نوشتار ، به بررسی ابعاد دوگانه دورکاری می پردازیم : از یک سو ظرفیت های آن در افزایش تمرکز ، بهره وری و تحقق توازن کار و زندگی شخصی ، و از سوی دیگر ، چالش هایی نظیر احساس انزوا و ضعف در نظام های نظارتی .

با تکیه بر پژوهش های اخیر  ( 2024_2025 ) چنین استدلال می شود که سازمان های ایرانی می توانند از طریق بهره گیری از ابزار های  نوین، به ویژه سامانه های هوشمند کنترل حضور و غیاب ، مزایای بالقوه این الگو را به حداکثر رسانده و گامی موثر در جهت ساخت آینده ای چابک تر، توانمند تر و پایدار تر بردارند .

دورکاری در ایران ؛ انقلابی بومی در دل چالش ها

دورکاری در ایران ، از تجربه ای موقت در دوران همه گیری کرونا ، به یک ضرورت راهبردی تبدیل شده است . این تحول به ویژه در بخش هایی مانند آموزش ، بهداشت و فناوری اطلاعات اهمیت بیشتری یافته است ؛ حوزه هایی که می توانند از طریق کاهش تراکم شهری در کلان شهرهایی مانند تهران و کاستن از فشار های اقتصادی ناشی از تحریم های بین المللی ، نقشی تعیین کننده ایفا کنند .

یافته های یک مطالعه موردی در سال 2025 در حوزه آموزش که بر روی 350 کارمند انجام شد ، نشان داد که 68 درصد کارکنان پس از گذار به دورکاری ، توانسته اند سطح بهره وری خود را حفظ یا ارتقا دهند . از نظر آنان حذف زمان رفت و آمد و برخورداری از برنامه های کاری انعطاف پذیر ، از عوامل کلیدی این دستاورد بوده است ؛ موضوعی که در جامعه ای با مشکلات جدی ترافیک و هزینه های بالای سوخت ، اهمیتی مضاعف دارد .

در پژوهشی دیگر ، 196 عضو هیئت علمی دانشگاه ها مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج حاکی از رضایت 54 درصدی از دورکاری و افزایش ساعات کاری 40 درصدی نسبت به تعهدات قراردادی بود . این امر نشان دهنده ظرفیت دورکاری برای افزایش بهره وری در شرایط بحرانی است .

در سطح نگرشی ، داده ها حاکی از مثبت بودن غالب دیدگاه هاست و در شرکت های دولتی ، 88 درصد از کارکنان دورکاری را عاملی سودمند در بهبود توازن کار و زندگی و کاهش استرس ارزیابی کرده اند . اهمیت این امر برای زنانی که بخش قابل توجهی از نیروی کار را تشکیل می دهند ، برجسته تر می باشد ؛ چرا که آنان به دلیل انتظارات فرهنگی و نقش های خانوادگی ، تمایل بیشتری به استفاده از الگو های دورکاری نشان می دهند .

چالش های دورکاری در ایران

نقش کلیدی سامانه های حضور و غیاب در مدیریت دورکاری

مدیریت موثر کارکنان دورکار شرط لازم جهت دستیابی به دستاورد های بهره وری است . در این میان، سامانه حضور و غیاب به ابزار محوری برای سازمان ها تبدیل شده است . این سامانه ها با پر کردن شکاف های نظارتی ، بدون توسل به روش های مداخله گرانه همزمان پاسخگویی کارکنان را تضمین نموده و استقلال فردی آن ها را حفظ می کنند .

اپلیکیشن های حضور و غیاب که پلتفرم های مبتنی بر فضای ابری هستند ، نیاز به دستگاه های سخت افزاری را برطرف کرده و به کارکنان دورکار امکان می دهند از طریق گوشی های هوشمند خود ورود و خروج را ثبت ، درخواست ها را مدیریت و عملکرد خود را پایش کنند . چنین قابلیتی برای فریلنسر ها و تیم های پراکنده در گستره جغرافیایی ایران بسیار سودمند است . به علاوه ، یکپارچه سازی این پلتفرم ها با نرم افزار های سازمانی ، فرایند هایی نظیر محاسبه حقوق و دستمزد و رعایت الزامات اداری را تسهیل کرده و بار مدیریتی ناشی از ساختار های دورکار را کاهش می دهد .

علاوه بر این ، ادغام فناوری های بیومتریک ارائه شده توسط شرکت مهندسی کسرا با بهره گیری از اثر انگشت و تشخیص چهره ، امنیت و دقت در تایید حضور افراد از راه دور را افزایش داده است . همچنین ، اپلیکیشن حضور و غیاب با موبایل این شرکت نیز با ارائه تحلیل های دقیق ورود و خروج ، امکان مدیریت موثر تیم های ترکیبی ( حضوری _ غیر حضوری ) را فراهم می آورند .

در سطح جهانی ، پژوهش ها نشان داده اند که به کارگیری سیستم های حضور و غیاب ، می تواند از طریق کاهش اتلاف زمان ناشی از ثبت دستی ، تا 61 درصد بهره وری دورکاران را افزایش دهد . در ایران نیز این سامانه ها با رفع تردید های فرهنگی نسبت به کار بدون نظارت مستقیم و ایجاد اعتماد از طریق داده های شفاف ، زمینه افزایش دستاورد ها و کاهش زیان هایی مانند غیبت و کاهش تعهد سازمانی را فراهم می سازند .