همه چیز درباره مرخصی حج واجب

مرخصی کاری حج، به معنای اجازه و معافیتی است که از سمت ارگان‌ها، نهادها و کارفرمایان به کارمندان مسلمان اعطا می‌شود؛ تا بتوانند به حج سفر کنند و وظیفه مذهبی خود را بجای آورند؛ لذا شرایط این نوع مرخصی معمولا در کشورهای اسلامی مانند: ایران و سازمان‌هایی با کارمندان مسلمان توسط قانون کاری کشور تعیین می‌شود. مرخصی حج واجب (تمتع) معمولا بر اساس توافقاتی است که بین کارفرما و کارمند قرار می‌گیرد؛ لذا این مرخصی می‌تواند به صورت پرداخت حقوق بر اساس دوره مرخصی باشد؛ یا به صورت اجازه‌ی تایید شده توسط کارفرما، با تنظیم دوره‌ی مرخصی بدون کسر حقوق کارمند صادر شود.

همچنین، مدت زمانی که کارمندان می‌توانند در این مرخصی باشند و ارتباط آن با عید قربان سالیانه و عید الضحی است؛  بسته به قوانین و سیاست‌های محل کار و کشور می‌تواند متفاوت باشد. مرخصی برای حج واجب به طور کلی باید مطابق با قوانین کار یا توافقات فردی بین کارگر و کارفرما صورت بگیرد؛ لذا پیش از اقدام به درخواست مرخصی برای حج تمتع بهتر است تمامی شرایط را در نظر گرفته و مطابق با قوانین کار و اساسنامه قانون کار در واحد مربوطه، به اخذ معافیت حج بپردازید.

مرخصی حج واجب در قانون کار چگونه است؟

در ایران قانون مرخصی حج واجب برای کارکنان دولتی و شرکتی به مدت ۳۰ روز است؛ این مرخصی بدون احتساب ایام تعطیلات رسمی بوده و در طول سال‌های کاری فقط یک بار قابل استفاده است؛ لذا دریافت مرخصی حج واجب در قانون کار به شرح زیر هستند.

قوانین کلی مرخصی حج

قوانین و مقررات: مرخصی کاری برای حج، بسته به قوانین و مقررات کشور و محل کار برای اغلب مراکز کاری تنظیم شده؛ لذا در نظر گرفتن این قوانین در کسب معافیت حج الزامی است.

اطلاع واحد منابع انسانی: برای درخواست مرخصی حج تمتع  کارمندان باید به واحد منابع انسانی (دیگر واحدهای مربوطه) در شرکت یا سازمان خود مراجعه کنند؛ این بخش نیز به طریق‌های تعیین شده در شرکت یا سازمان، برای درخواست مرخصی کاری حج اقدامات لازم را انجام می‌دهند.

ترتیب قبلی و مدت زمان مرخصی: برخی از شرکت‌ها، درخواست مرخصی کاری برای حج را قبل از مدت زمان مشخصی از تاریخ برگزاری حج فراهم می‌کنند؛ این شرایط به کارمندانی که قصد سفر به حج دارند؛ اجازه می‌دهد تا در زمان مناسب مراحل آماده‌سازی و برنامه‌ریزی سفر خود را انجام دهند.

پرداخت حقوق: یکی از نکات مهم مرخصی کاری برای حج، پرداخت حقوق کارمند در طول این مدت است؛ در نهادهای دولتی هر فرد تنها یک ماه آن هم بدون حقوق حج مرخصی حج واجب دارد. برخی از مراکز کاری خصوصی نیز، حقوق کارمندان خود را به صورت عادی در طول مرخصی پرداخت می‌کنند، در حالی که برخی دیگر حقوق را برای این مدت کاهش می‌دهند یا به صورت نیمه‌وقت پرداخت می‌کنند.

توافقات قبلی و مذاکره: برخی از شرکت‌ها و کارفرمایان، اجازه می‌دهند تا کارمندان با کارفرما قوانین خاصی را درباره مرخصی کاری برای حج توافق کنند؛ این توافقات شامل مسائلی مانند: دوره مرخصی، پرداخت حقوق و مشروطیت‌های دیگر است.

بیشتر بخوانید: نرم افزار حضور و غیاب پرسنل

قوانین فردی مرخصی حج

1. شرکت کننده باید دارای حداقل سابقه کاری مشخصی باشد؛ لذا این سابقه کار معمولا بین 1  تا 5 سال است؛ اما احتمالا در برخی موارد متفاوت باشد.
2. متقاضی در دستگیری، محکومیت قانونی، یا در حال انجام تحقیقات و پرونده‌های قضایی نباشد.
3. به تمام وظایف خانوادگی و اجتماعی خود پاسخگو باشد و در این زمینه نیز تحت دستگیری یا محکومیت قرار نداشته باشد.
4. مخاطب باید قادر به پرداخت هزینه‌های مربوط به حج تمتع باشد؛ ازجمله هزینه مسکن، حمل و نقل، غذا و سایر هزینه‌های مربوطه.
5. طبق قوانین مرخصی حج خدمات کشوری، متقاضی حج باید مدارک هویتی لازم مانند: کارت شناسایی معتبر یا پاسپورت را برای اثبات هویت و تابعیت خود دارا باشد.
6. شرکت کننده باید از طریق یک آژانس مسافرتی مجاز ثبت نام کند و طبق قوانین و مقررات مربوطه عمل کند.
7. در صورت نیاز به مجوز یا اجازه کاری از سازمان کار مربوطه، باید این گواهی را نیز در اختیار داشته باشد.

با توجه به فصل دوازدهم از قانون کار (حقوق و تکالیف کارمندان) شرایط مرخصی حج تمتع در قانون خدمات کشوری طبق تبصره 2 از ماده 91 قانون خدمات کشور، هر پرسنل واجد شرایطی به مدت یک ماه با حقوق و مزایایی که در حکم کارگزینی و اساسنامه واحد مربوطه درج شده بهره‌مند گردند.

شرایط استفاده از مرخصی حج واجب برای زنان و مردان

شرایط استفاده از مرخصی حج تمتع کارمندان دولت برای زنان و مردان به فاکتورها و شرایط متفاوتی بستگی دارد؛ مرخصی حج واجب، معافیتی غیر استحقاقی است که همه کارمندان اعم از رسمی، پیمانی، قراردادی و …در طول خدمت خود به مدت یک ماه می‌توانند از آن استفاده کنند؛ این مرخصی به منظور تشرف به حج واجب در نظر گرفته شده و به هیچ وجه جزء مرخصی استحقاقی محسوب نمی‌شود.

برای استفاده از مرخصی حج واجب، کارمندان باید شرایط کلی زیر را داشته باشند:

• فرد حائز شرایط لازم برای تشرف به حج واجب باشد.
• از نظر سازمان محل خدمت،  صلاحیت اخلاقی و شغلی برای استفاده از این مرخصی را دارا باشد.
• مجوز سفر حج واجب را دریافت کرده باشد‌.

شرایط مرخصی حج تمتع برای کارمندان خانم 

1. دستاوردهای فردی: اگر زنی به حدی حقوق و دستاوردهای شخصی در کار، تحصیل و زندگی اجتماعی خود کسب کند؛ که هجرت به سوی سفر حج، نسبت به حفظ و استمرار این دستاوردها مشکل و دشواری داشته باشد، حق استفاده از مرخصی حج را دارد.
2. مراعات وظایف خانوادگی: اگر زن به سبب تحمل مسئولیت‌های خانوادگی مانند: مراقبت از فرزندان، سالمندان یا بستگان نیازمند مرخصی است؛ احتمالا برای او استفاده از مرخصی حج اجباری نباشد یا زمان مرخصی برای او محدود شود.
3. شرایط بهداشتی و بهداشتی: در بعضی موارد، زنانی که به دلایل بهداشتی خاص مانند: بارداری، سیکل قاعدگی، شرایط جسمی و روانی نامناسب یا بیماری‌های مزمن قادر به انجام آیین حج نیستند؛ در این صورت آنها از حق مرخصی حج کارکنان معاف می‌شوند.
4. شرایط مالی و اقتصادی: در برخی موارد، زنانی که از لحاظ اقتصادی ناتوان هستند و قادر به تامین هزینه‌ برای سفر حج نیستند، احتمالا جهت حق مرخصی حج درنظر گرفته شوند.
5. پرداخت حقوق: در مواردی، کارمند باید حقوق خود را در دوره مرخصی حج تمتع دریافت کنند؛ این موضوع بسته به سیاست هر سازمان متفاوت است.

شرایط مرخصی حج تمتع برای کارمندان آقا 

حداقل سابقه کار: برخی سازمان‌ها ممکن است برای اعطای مرخصی حج تمتع، حداقل سابقه کار مشخصی را مورد نیاز داشته باشند. معمولاً این سابقه کار حداقل چند سال است.

تائیدیه مذهبی: برخی سازمان‌ها ممکن است برای اعطای مرخصی حج تمتع کارمندان، تائیدیه مذهبی از مراجع دینی معتبر مورد نیاز را درخواست کنند؛ این تأییدیه باید گواهی دهد که فرد واجب الحج است

تائیدیه مدیریتی: گاها مدیریت سازمان، باید مرخصی حج تمتع کارمندان را تایید و اجازه آن را صادر کند.

توجه کنید که احتمالا شرایط استفاده از مرخصی حج کارمندان دولت خانم و آقا، در هر کشور و سازمان حجی متفاوت باشد؛ بنابراین، مراجعه به مرجع مسئول مانند سازمان حج یا مرجع دینی، برای کسب اطلاعات دقیق و صحیح در مورد شرایط حج واجب برای زنان و مردان از اهمیت بالایی برخوردار است.

بیشتر بخوانید: انواع مرخصی در قانون اداره کار؛ مدیریت مانده مرخصی پرسنل

مراحل درخواست مرخصی حج واجب

• کارمند باید درخواست کتبی خود، مبنی بر استفاده از مرخصی حج واجب را به همراه مدارک لازم، به واحد کارگزینی سازمان محل خدمت خود ارائه دهد.
• واحد کارگزینی پس از بررسی مدارک و تایید صلاحیت کارمند، حکم مرخصی حج واجب را صادر می‌کند.
• کارمند باید حکم صادر شده را به سازمان حج و زیارت ارائه دهد.

مدارک لازم برای درخواست مرخصی حج واجب

• درخواست کتبی کارمند
• کپی شناسنامه و کارت ملی
• کپی حکم کارگزینی
• کپی مجوز سفر حج واجب

مزایای استفاده از مرخصی حج واجب

استفاده از مرخصی حج واجب مزایای زیر را برای کارمندان دارد:

• حفظ شغل، حقوق و مزایای کارمند در طول مدت مرخصی
• عدم کسر مرخصی استحقاقی کارمند
• پوشش بیمه‌ای کارمند در طول مدت مرخصی

بازگشت از مرخصی حج واجب: کارمندانی که از مرخصی حج واجب استفاده می‌کنن؛ باید حداکثر ظرف مدت 30  روز و پس از پایان سفر حج واجب، به محل کار خود بازگردند؛ لذا در صورت عدم بازگشت به محل کار طی مهلت مقرر، کارمند مشمول غیبت غیر موجه خواهد شد.

بیشتر بخوانید: محاسبه عیدی سال ۱۴۰۲ عیدی کارگران، کارمندان بازنشستگان و مستمری بگیران

مرخصی تشویقی حج واجب به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

افراد مستحق جهت دریافت مرخصی تشویقی حج واجب، ممکن است بر اساس سیاست‌ها و مقررات هر سازمان یا شرکتی متغیر باشد؛ اما به طور کلی افراد زیر بیشتر مستحق دریافت مرخصی تشویقی حج واجب می‌شوند:

کارکنان با سابقه: افرادی که سابقه کار بلندتری در سازمان یا شرکت دارند؛ ممکن است اولویت بیشتری برای دریافت مرخصی تشویقی حج واجب باشند؛ این امتیازی ویژه به منظور ارزش نهادن و تقدیر از تعهد و انگیزه کارکنان پایه است.

افرادی با عملکرد برجسته: افرادی که در سال‌های گذشته با عملکرد برجسته‌ای در سازمان یا شرکت مشهود بوده‌اند؛ شانس بیشتری برای دریافت مرخصی تشویقی حج واجب داشته؛ لذا این تشویقی برای ترغیب افراد به بهترین عملکرد ممکن است و به نوعی یک تشویق شایسته سالاری تلقی می‌شود.

پرسنلد متعهد و مسئولیت پذیری: افرادی که به عنوان کارکنان متعهد و مسئول شناخته می‌شوند و وظایف خود را به صورت مستمر، با دقت و انضباط خاصی انجام می‌دهند؛ در صدر دریافت مرخصی تشویقی حج واجب قرار گیرند.

کارکنان موثر بر حجم و کیفیت کار: کارکنانی که در‌ انجام وظایفی با حجم بالا، تأثیر قابل ملاحظه‌ای در راندمان سازمان یا شرکت خود دارند؛ ممکن است مورد توجه بیشتری قرار گرفته و دریافت مرخصی تشویقی حج واجب را کسب کنند.

با این اوصاف بازهم دریافت مرخصی حج واجب کارکنان بستگی به سیاست‌ها و مقررات هر سازمان یا شرکتی دارد؛ لذا بهتر است در صورت تمایل و بر اساس شرایط شغلی خود، با مدیریت یا دپارتمان منابع انسانی تماس بگیرید تا درباره شرایط دقیق مرخصی تشویقی حج تمتع یا واجب در سازمان خود مشاوره و راهنمایی دریافت کنید.

بیشتر بخوانید: انواع شیفت کاری و نوبت کاری در قانون کار

نمونه متن درخواست مرخصی برای سفر زیارتی حج تمتع

جهت درخواست برای مرخصی حج تمتع کارکنان به یک فرم یا متن درخواست موجه و رسمی به شرح زیر نیاز است.

ضمن تقدیر و احترام به حضور (نام شرکت/سازمان) و مسئولان ارجمند، خواهشمند است درخواست مرخصی زیارتی حج تمتع مرا بررسی و تصویب بفرمایید؛ چراکه قصد دارم این فرصت را به منظور انجام فریضه حج و زیارت به جای آورم.

درخواست مرا به عنوان یک نیاز دینی و معنوی در نظر بگیرید که در راستای استمرار رضایت و روحیه کاری من و همچنین توانمندسازی در عرصه زندگی اجتماعی، ارتقاء خدمات و افزایش ارتباط بین اقشار مختلف جامعه موثر خواهد بود.

• نام ‌و نام خانوادگی
• نام شرکت یا سازمان
• سمت شغلی
• شماره تلفن یا نشانی الکترونیکی
• تاریخ شروع سفر
• تاریخ پایان سفر
• تعداد روزهای مرخصی مورد نیاز
• توضیحات تکمیلی

موارد فوق اطلاعات مندرج در یک فرم درخواست است؛ همچنین در زیر نمونه‌ای از فرم مرخصی حج کارمندان را قرار داده‌ایم تا با روند درخواست این مرخصی بهتر آشنا شوید.

با اعلام رضایت شما بدین واقع شد؛ که حداقل تعهدات شغلی را به پشتوانه دانش و تجربه مورد نیاز، پوشش داده و توانایی گسترش و بهبود عملکرد فردی در جهت دستیابی به اهداف شغلی شناخته شده را دارم.

جمع‌بندی قانون مرخصی حج واجب

بسته به قوانین کاری محل خدمت خود و قانون کار کشور، ابتدا درخواست مرخصی کاری خود را در قالب یک متن درخواست مرخصی برای سفر زیارتی به مدیریت یا اداره محل کار اعلام کنید؛ تا زمانی که درخواست شما دریافت و تایید شود، شما باید به تعهدات شغلی خود پایبند باشید.

قانون کاری ممکن است مدت زمان مرخصی را محدود کند بنابراین، شما باید اطمینان حاصل کنید که مدت زمان مرخصی برای حج واجب (تمتع) با قوانین کاری مطابقت دارد و اجازه کافی برای انجام وظایف حج را دارید. اگر در زمان مرخصی به حج واجب می‌روید، می‌توان با مدیریت یا اداره مربوطه توافق کرد که یا مرخصی‌های اضافی دریافت کنید یا جبران مالی غیبت را هماهنگ کنید.

همچنین مدارکی را ارائه دهید که نشان دهد حج واجب را انجام خواهید داد؛ بعضی از این مدارک شامل دعوتنامه حج، رزرو تایید شده در هتل و بلیط‌های مربوط به حج می‌شود. با توجه به اینکه احتمالا قوانین کاری با توجه به هر کشور و شرکت یا سازمانی که در آن مشغول به کار هستید متفاوت باشد؛ لذا بهتر است شرایط دقیق مربوط به مرخصی کاری برای حج واجب را از منابع قانونی و سازمانی مربوطه بررسی کنید.