امنیت سایبری یا Cyber Security چیست؟

امنیت سایبری (cybersecurity) به مجموعه اقدامات و تدابیری اشاره دارد که برای حفاظت از اطلاعات و داده‌های ما در فضای اینترنتی لازم است؛ این اقدامات امنیتی از طریق تدابیر، تکنیک‌ها و فناوری‌هایی مانند: رمزگذاری، دیواره آتش، نرم‌افزارهای ضد ویروس، به‌روزرسانی‌های امنیتی و آموزش کاربران به منظور شناسایی و پیشگیری از تهدیدات مجازی اجرا می‌شوند.

با توجه به فضاهای کاربری نامحدود و گسترده‌ای که هر روزه بیش از پیش در اختیار کاربران مجازی قرار می‌گیرد؛ دامنه فعالیت و ایمن‌سازی سایبری‌ نیز وسعت یافته و نیازمند رایزنی، علم و تخصصات متنوع جهت پیشگیری از وقوع جرایم سایبری و اجرای پروتکل‌های مناسب در برخورد با هر تهدیدی است؛ که در سطح فردی و اجتماعی کاربران یا امنیت ملی را با مشکل روبرو می‌سازد؛ لذا در ادامه به کلیت این سیستم حفاظتی و نحوه عملکرد آن می‌پردازیم.

امنیت سایبری چیست؟ تعریف cyber security

امنیت فضای سایبری چیست؟ این سوال بسیاری از افراد است که امنیت سایبری برای آن‌ها جالب و در عین حال مجهول مانده! به طور کلی امنیت سایبری اطلاعات و مجموعه اقداماتی است که همه جوانب استفاده از فضای اینترنتی مهم را فرامی‌گیرد.

امنیت سایبری به زبان ساده چیست؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت: این امنیت در واقع‌ حفاظت از اطلاعات و سیستم‌های کامپیوتری در مقابل تهدیدات و حملات اینترنتی در دنیای مدرن ارتباطات است.

تهدیدات سایبری می‌توانند شامل: حملات هکرها، نفوذ به سیستم‌ها، سرقت اطلاعات، بدافزارها ( ویروس‌ها و نرم‌افزارهای خبیث) و دیگر نقض‌های امنیتی باشند. لذا مراحل کلی امنیت سایبری به شرح زیر تدوین اجرا می‌گردند.

پروتکل‌های امنیتی: استفاده از پروتکل‌های امنیتی مانند: HTTPS برای ارتباطات آنلاین با وبسایت‌ها و سرویس‌ها مهم است؛ لذا این پروتکل‌ها اطمینان می‌دهند که ارتباطات شما رمزنگاری و امن است.

رمزنگاری: استفاده از رمزنگاری برای محافظت از اطلاعات شخصی و حساس مانند: رمزهای عبور و اطلاعات بانکی که اهمیت دارند؛ در نتیجه با استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری، اطلاعات شما به صورت مخفی ذخیره می‌شوند.

به‌روزرسانی نرم‌افزارها: آپدیت نرم‌افزارهای مورد استفاده ازجمله سیستم‌عامل،‌ مرورگر و… این به‌روزرسانی‌ها اغلب شامل اصلاحات امنیتی هستند که با نصب آن‌ها، ضعف‌ها و آسیب‌پذیری‌های احتمالی در سیستم شما کاهش می‌یابد.

رمزهای عبور قوی: استفاده از رمزهای عبور قوی و یکتا برای هر حساب که ترکیبی از حروف بزرگ و کوچک، اعداد و نمادهای خاص باشد؛ تا از نفوذ به حساب شما جلوگیری کند (از رمزهای عبور متفاوت) برای هر حساب استفاده کنید.

آگاهی از تهدیدات: آگاهی از تهدیدات سایبری رایج مانند فیشینگ، نرم‌افزارهای مخرب و نفوذ ممکن است به شما کمک کند تا اقدامات لازم برای جلوگیری از آن‌ها را انجام دهید؛ ‌پس‌‌ همواره مراقب پیام‌ها و لینک‌های مشکوک باشید.

پشتیبان‌گیری منظم: در صورت بروز مشکلاتی مانند هک یا از دست رفتن داده‌ها، می‌توانید با تهیه نسخه پشتیبان از اطلاعات، در صورت لزوم به حالت قبلی بازگردید.

نرم‌افزارهای امنیتی: استفاده از نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس، فایروال و ضد جاسوسی می‌تواند از حملات مخرب مانند نفوذ و نصب برنامه‌های آفت‌زا جلوگیری کند، این نرم‌افزارها به تشخیص و مسدود کردن فعالیت‌های مشکوک در سیستم شما کمک می‌کنند.

آموزش و آگاهی: به دست آوردن آموزش‌های مربوط به امنیت سایبری و آگاهی از روش‌های حفاظت در برابر تهدیدات، می‌تواند به شما در مقابله با خطرات سایبری کمک کند؛ بنابراین آشنایی با مباحث رمزنگاری، فیشینگ، نفوذ و… کمک می‌کند تا در برابر این تهدیدات اقدامات مناسبی را انجام دهید.

به طور کلی Cybersecurity برای محافظت از اطلاعات امنیتی شامل سه عنصر اصلی است: سیستم‌ها، شبکه‌ها و افراد، لذا اقداماتی برای حفاظت از سیستم‌ها و شبکه‌ها در برابر حملات مجازی انجام می‌شود و آموزش کاربران به منظور پیشگیری از تهدیدهای سایبری نیز بسیار مهم است.

بیشتر بخوانید: ۱۰ عامل موثر بر ارتقاء امنیت سازمانی

تاریخچه امنیت سایبری (cyber security)

تاریخچه امنیت سایبری به اوایل دوران شبکه‌های کامپیوتری برمی‌گردد؛ در ابتدا هدف اصلی شبکه‌های کامپیوتری اشتراک منابع و ارتباط بین کامپیوترها بود و امنیت سایبری چندان مهم نبود؛ اما با گسترش اینترنت و افزایش تعداد کامپیوترها و سرویس‌ها ،نیاز به محافظت از اطلاعات حساس در برابر تهدیدات سایبری رو به افزایش رفت.

در دهه ۱۹۹۰ با گسترش اینترنت و استفاده گسترده از وب، تهدیدات سایبری به طور قابل توجهی افزایش یافتند و اینترنت به عنوان شبکه با وسعت جهانی مورد استفاده قرار گرفت و این امر به تهدیدات جدیدی مانند: ویروس‌ها، کرم‌ها، تروجان‌ها و حملات دیده‌بانی (DoS) منجر شد؛ که در این دوره، توسعه رمزنگاری و تکنیک‌های امنیتی دیگر نیز در حال انجام بود.

در سال‌های ۲۰۰۰ با رشد سریع تجارت الکترونیک و انتقال اطلاعات حساس از طریق اینترنت، نیاز به امنیت سایبری بیشتر و حملات سایبری نیز پیچیده‌تر شدند و تکنیک‌های جدیدی مانند: فیشینگ ،نفوذ و سرقت هویت ظاهر شد و حملات به نظام‌های مختلف، شبکه‌های بزرگ و حتی دولت‌ها نیز رخ داد.

امروزه‌ حفظ امنیت اطلاعات (سایبر سکوریتی) در فضای مجازی یکی از اولویت‌های اصلی برای سازمان‌ها، دولت‌ها و کاربران عادی است. توسعه تکنولوژی‌های جدید مانند: هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی و… باعث بروز چالش‌ها و تهدیدات جدید در حوزه امنیت سایبری شده است.

بسیاری از حوادث سایبری مشهور در تاریخ حملاتی همچون Wannacry و NotPetya  در سال ۲۰۱۷ نشان دادند که نقص‌های امنیتی در سیستم‌ها و شبکه‌ها می‌توانند عواقب جدی برای سازمان‌ها و جوامع داشته باشند؛ از آن زمان به بعد، آگاهی و آموزش درباره امنیت سایبری در حال افزایش است و بسیاری از سازمان‌ها و افراد تلاش می‌کنند تا از تهدیدات سایبری محافظت کنند و اقدامات امنیتی مناسب را انجام دهند.

اهمیت امنیت سایبری برای کشورها

شاید برای شما هم سوال باشد که چرا امنیت سایبری مهم است؟ یا فواید امنیت سایبری چیست؟ پیش از این با نقش اساسی این سیستم حفاظتی در حفظ حریم خصوصی کاربران در فضای مجازی آشنا شدیم؛ این امکانات برای سازمان‌ها و شرکت‌ها نیز بسیار حیاتی است؛ زیرا سرقت اطلاعات می‌تواند عواقب جدی شامل از دست دادن اعتماد مشتریان، خسارت مالی و حتی خسارت به سابقه و اعتبار یک سازمان باشد.

ضمنا امنیت سایبری به ما امکان استفاده ایمن و مطمئن از خدمات آنلاین را می‌دهد؛ لذا با تضمین امنیت در فرآیندهای مختلف مانند: تراکنش‌های بانکی، خرید آنلاین و ارتباطات ایمن، افراد می‌توانند با اطمینان بیشتری از خدمات اینترنتی و درگاه‌های آنلاین استفاده کنند.

با توجه به اینکه تهدیدات سایبری به طور مداوم در حال تغییر و تکامل هستند؛ بروزرسانی مداوم و آگاهی درباره راهکارها و تکنیک‌های جدید نقش مهمی دارد؛  لذا در ادامه به چند مورد از اصلی‌ترین فواید امنیت سایبری در سطح فردی و اجتماعی اشاره می‌کنیم.

1. حفظ اطلاعات شخصی شامل اطلاعات حساب بانکی، رمز عبور، ایمیل‌ها و سایر اطلاعات حساس مخاطبان.
2. حفاظت از اموال دیجیتال مانند: فایل‌های مهم، تصاویر، ویدئوها و …
3. حفظ حریم خصوصی با جلوگیری دسترسی غیرمجاز به اطلاعات شخصی با توجه به رشد روز افزون تکنولوژی و فضای آنلاین
4. حفظ امنیت سازمان‌ها و نهادها با بهبود امنیت سایبری، در بخش عمومی و خصوصی که منجربه حفاظت از اطلاعات و اعتماد عامه کاربران به آن‌ها می‌شود.
5. پیشگیری از جرائم سایبری با توجه به میزان روزافزون استفاده از اینترنت و سیستم‌های دیجیتال

بیشتر بخوانید: انجام عملیات امنیتی و حراستی سازمان با ابزارهای SOAR

انواع امنیت سایبری

اگرچه امنیت سایبری برحسب نوع جرایم، نوع حملات و… در هر کشوری طبق الگوریتم و قوانین خاص خود اجرا می‌شود؛ اما به طور کلی این سیستم با هدف پیشگیری از نفوذ عوامل غیرمجاز و جلوگیری از دسترسی چنین مجرمانی به داده‌های محرمانه، انواع ترفندهای امنیتی، استراتژی و تکنیک‌های حفاظتی خود را به شیوه‌های فنی، هوشمند، نرم‌افزاری و تحت وب به کار می‌گیرد؛ تا از هر نوع تعدی به حریم خصوصی سازمان‌ها و صفحات کاربری پیشگیری کند؛ لذا انواع اصلی امنیت سایبری برای تحقق این اهداف به صورت زیر هستند.

امنیت شبکه و امنیت سایبری

شامل تدابیر و روش‌هایی است که برای محافظت از شبکه‌های کامپیوتری و جلوگیری از دسترسی غیرمجاز، مهاجمان و جاسوسان سایبری استفاده می‌شود؛ این شامل استفاده از فایروال‌ها، شبکه‌های خصوصی مجاز،  رمزنگاری اطلاعات و تشخیص حملات شبکه است.

امنیت سایبری در برنامه‌ها

برای محافظت از نرم‌افزارها و برنامه‌های کامپیوتری در برابر نفوذ و حملات زیانبار از امنیت سایبری برنامه‌های استفاده می‌شود که شامل: استفاده از آزمون امنیتی و استفاده از کدهای امن، روش‌های تست نفوذ و آموزش توسعه‌دهندگان در زمینه امنیت است.

امنیت داده

این نوع امنیت سایبری بر عملیات محافظت از داده‌های حساس و مهم تمرکز دارد و به مقابله با هرگونه نفوذ، تخریب،  مختومه سازی، پردازش، ریست و تغییر غیرمجاز داده‌ها توسط عوامل بیگانه می‌پردازد؛ امنیت داده حاوی استفاده از رمزنگاری داده‌ها، سیاست‌های مدیریت دسترسی، پشتیبان‌گیری منظم و حفاظت از داده‌ها در مقابل سرقت و نفوذ عوامل غیرمجاز است.

امنیت فیزیکی

مجموعه اقداماتی که جهت حفظ دارایی‌های یک سازمان در برابر حملات سایبری صورت می‌گیرد؛ در حیطه امنیت فیزیکی قرار دارد؛ لذا محافظت از تجهیزات فیزیکی مرتبط با فضای سایبری مانند: سرورها، روترها، سوییچ‌ها و تجهیزات شبکه، با استفاده از سیستم‌های کنترل دسترسی فیزیکی، توسط این نوع از امنیت‌ سایبری انجام می‌شود.

امنیت رمزنگاری

رمزنگاری اطلاعات یکی از اصلی‌ترین روش‌ها برای محافظت از دیتاها در ارتباطات سایبری است و طی این فرآیند، اطلاعات قابل خواندن به یک فرمت رمزی و ناشناخته تبدیل می‌شود؛ لذا در این در این نوع امنیت سایبری‌ استفاده از روش‌ها و استانداردهای امنیتی به عنوان یک استراتژی کلی در طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های رمزنگاری بسیار مهم است.

امنیت سایبری با هوش مصنوعی: هوش مصنوعی بخش عمده‌ای از سایبری سکوریتی را ساپورت کرده و شامل: تشخیص سریع حملات، پیشگیری از حملات جدید، پاسخ سریع با تهدیدات، تقویت سیستم‌ امینی و… است؛ این تشخیص هوشمند و به تبع اقدامات سریع و خودکار به میزان قابل ملاحظه‌ای بر سرعت‌عمل در پاسخ‌دهی و مختل سازی حملات سایبری تاثیرگذار خواهد بود.

امنیت سایبری همچنین شامل آموزش و آگاهی کاربران درباره تهدیدات گروه‌های سایبری و روش‌های پیشگیری و پاسخ به این ابهام است؛ که گروه‌های سایبری یعنی چه؛  یا سایبری‌ها چه کسانی هستند؟

گروه سایبری به معنی یک گروه از افراد یا سازمان‌هایی است که با هدف انجام فعالیت‌های مرتبط با تکنولوژی اطلاعات، ارتباطات (IT) و فضای سایبری به صورت تخطی از قوانین و محدودیت‌ها، به سیستم‌ها و شبکه‌های سایبری حمله می‌کنند.

اعضای گروه سایبری می‌توانند از هکرها، کریمینال‌های کامپیوتری، هکتیویست‌ها، جاسوس‌های سایبری و… با اهداف سوء جهت برداشت اطلاعات، آسیب‌رسانی به ساختارهای اقتصادی و سیاسی، تخریب سرویس‌های آنلاین، تهدید امنیت فردی و اجتماعی کاربران فضای مجازی تشکیل شود.

تفاوت امنیت اطلاعات و امنیت سایبری در چیست؟

امنیت اطلاعات و امنیت سایبری هر دو به حفاظت از سیستم‌های اطلاعاتی و داده‌های می پردازند؛ اما امنیت اطلاعات به مجموعه‌ای از تدابیر فنی، فیزیکی و سازمانی اشاره دارد و هدف آن حفاظت از داده‌ها و اطلاعات در مقابل دسترسی غیرمجاز، نشت یا تغییر آن‌ها است؛ در حالی که امنیت سایبری به مباحث مرتبط با اینترنت، شبکه‌های کامپیوتری و دنیای دیجیتال ارتباط دارد و هدف آن جلوگیری از دسترسی غیرمجاز، تهدیدها و حملات اینترنتی به سیستم‌ها و داده‌ها است. 

در کل، امنیت اطلاعات بیشتر به جنبه‌های فیزیکی و سازمانی توجه می‌کند، در حالی که امنیت سایبری بیشتر مرتبط با محافظت از فضای دیجیتال و شبکه‌های ارتباطی است؛ که هر دوی این مفاهیم شامل الزامات قانونی و امتیاز جنبه‌های اخلاقی نیز می‌شوند؛ لذا در ادامه جوانب و تفاوت‌هایی هریک را بیان می‌کنیم.

محدوده: امنیت اطلاعات عبارت است از مجموعه تدابیر و روش‌هایی که برای محافظت از اطلاعات مهم، حساس و گران‌بها در هر شکل و شیوه‌ای طراحی و پیاده‌سازی می‌شود؛ این شامل محافظت از اطلاعات فیزیکی و الکترونیکی مانند: اطلاعات روی کاغذ، فایل‌های الکترونیکی، داده‌های سازمانی و اطلاعات شخصی کاربران است.

اما امنیت سایبری بیشتر به محافظت از سیستم‌ها، شبکه‌ها، داده‌ها و فضای سایبری در برابر تهدیدات و حملات سایبری پرداخته شامل: محافظت از امنیت شبکه‌ها، اطلاعات آنلاین، سرورها، برنامه‌ها، امنیت اینترنت اشیا (IoT)  و دیگر عناصر مرتبط با فضای سایبری است.

رویکرد: امنیت اطلاعات عموما بر تدابیر فیزیکی و الکترونیکی جلوگیری از دسترسی غیرمجاز، سرقت، از دست دادن و تخریب اطلاعات استفاده می‌شود و شامل: قفل‌های فیزیکی، کنترل دسترسی فیزیکی و روش‌های رمزنگاری است.

اما امنیت سایبری بیشتر بر تکنولوژی‌های مرتبط با فضای سایبری و ارتباطات الکترونیکی تمرکز دارد؛ این شامل تشخیص حملات شبکه، مدیریت دسترسی الکترونیکی، آگاهی از نقاط ضعف و تهدیدات سایبری و روش‌های پیشگیری از آن‌ها است.

تهدیدات: امنیت اطلاعات و امنیت سایبری با تهدیدات متفاوتی روبرو هستند؛ در امنیت اطلاعات، تهدیدات ممکن شامل: سرقت فیزیکی اطلاعات، دسترسی غیرمجاز به فایل‌ها، نفوذ به سیستم‌های فیزیکی و سوءاستفاده از اطلاعات شخصی می‌شود.

در مقابل تهدیدات امنیت سایبری به صورت نفوذهای نرم‌افزاری، ویروس‌ها، حملات دنباله‌دار، (DDoS) فیشینگ و سایر روش‌های مهاجمانه برای دسترسی غیرمجاز، تخریب داده‌ها، سرقت اطلاعات و تخریب سیستم‌ها باشد.

به طور کلی، امنیت اطلاعات بیشتر به جنبه‌های فیزیکی و الکترونیکی اطلاعات توجه دارد، در حالی که امنیت سایبری بیشتر به جنبه‌های فضای سایبری و شبکه‌های ارتباطی توجه می‌کند؛ با این حال هر دو مفهوم به یکدیگر مرتبط هستند و برای دستیابی به یک محیط امن باید هر دو را مد نظر قرار داد.

نقشه راه امنیت سایبری و اهداف آن

نقشه راه امنیت سایبری یک برنامه جامع است که برای تحقق اهداف امنیت سایبری در یک سازمان طراحی می‌شود؛ این نقشه شامل استراتژی‌ها، سیاست‌ها، فرآیندها، فناوری‌ها و تدابیر امنیتی است؛ که برای مقابله با تهدیدات سایبری و حفظ امنیت سیستم‌ها و داده‌ها در یک سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرند و برخی از اهداف امنیت سایبری عبارتنداز:

1) حفظ سلامت و یکپارچگی سیستم‌ها: هدف اصلی امنیت سایبری این است که سیستم‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) سازمان‌ها را در برابر حملات و نفوذهای سایبری محافظت کند؛ این شامل حفظ تمامیت داده‌ها، جلوگیری از تخریب سیستم‌ها و جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به منابع سازمان است.

2) مدیریت ریسک: امنیت سایبری باید به صورت مداوم ریسک‌های احتمالی را تشخیص دهد و برنامه‌ و راهکارهای مناسب را برای کاهش آن‌ها اجرا کند؛ شناسایی آسیب‌پذیری‌ها، ارزیابی ریسک، پیاده‌سازی تدابیر امنیتی و مداومت فرآیندها مواردی از اقدامات مدیریت ریسک محسوب می‌شوند.

3) حفاظت از داده‌ها و اطلاعات: یکی از اهداف مهم امنیت سایبری حفاظت از داده‌ها و اطلاعات حساس است به طور مثال:  رمزنگاری، مدیریت دسترسی، پشتیبان‌گیری منظم، حفاظت از حریم خصوصی، اجرای سیاست‌ها و الزامات مربوط به حفاظت از داده‌ها را شامل می‌شود.

4) آموزش و آگاهی کارکنان: یکی از عوامل مهم در امنیت سایبری، آگاهی و آموزش است؛ تا کارکنان در مورد خطرات سایبری، روش‌های پیشگیری، رفتارهای امن و استفاده صحیح از فناوری‌های آگاه شوند.

5) مطابقت با قوانین و مقررات: سازمان‌ها باید با قوانین و مقررات مربوط به امنیت سایبری که توسط دولت یا نهادهای مربوطه تعیین می‌شوند هم راستا باشند؛ همچنین به رعایت قوانین حفاظت از اطلاعات شخص، استانداردهای امنیتی، گزارش‌دهی و تحقق از الزامات قانونی بپردازند.

این تنها چند مورد از اهداف امنیت سایبری هستند و برنامه نقشه راه برای هر سازمان با توجه به نیازها و شرایط خاص آن طراحی و اجرا می‌شود؛ این برنامه باید به صورت مداوم بروزرسانی و ارزیابی شود تا با تغییرات تهدیدات سایبری و فناوری‌های جدید همگام باشد و به حفظ امنیت سایبری سازمان کمک کند.

بیشتر بخوانید: 10 نرم افزار برتر مدیریت منابع انسانی (HR)

انواع تهدید های امنیت سایبری

تهدیدات امنیت سایبری می‌تواند از منابع مختلفی برخاسته و در مقیاس‌های مختلفی اتفاق بیفتند؛ با توجه به منبع حمله‌کننده و اهداف آن نیز دسته‌بندی مختلفی از موارد تخلف در حوزه امنیت سایبری وجود دارد که نمونه‌های زیر لیست خطرناک‌ ترین حملات سایبری را نشان می‌دهند.

حملات نفوذکاران (Hackers)

این نوع حملات شامل تلاش‌های غیرمجاز برای نفوذ به سیستم‌ها یا شبکه‌ها با هدف دسترسی به اطلاعات حساس، تخریب سیستم‌ها یا سرقت منابع است.

حملات انکار سرویس (Denial of Service – DoS)

نوع حملات با اشغال منابع سیستم یا شبکه، سرویس اصلی را برای کاربران مختل می‌کند و آن‌ها را از دسترسی به سرویس موردنظر محروم می‌سازد.

حملات فیشینگ (Phishing)

در این نوع حملات، حمله‌کننده با استفاده از ارسال ایمیل‌ها یا صفحات وب تقلبی، کاربران را به افشای اطلاعات حساس مانند: رمز عبور یا شماره کارت اعتباری تشویق می‌کند.

نفوذ فیزیکی (Physical Intrusion)

حمله‌کننده با نفوذ به فضای فیزیکی سازمان، می‌تواند به تجهیزات فنی، سرورها، روترها و سایر دستگاه‌ها دسترسی پیدا کند و آن‌ها را تخریب یا مورد سوءاستفاده قرار دهد.

نفوذ داخلی (Insider Threats)

این نوع تهدیدات وقتی به وجود می‌آیند که کارمندان یا اشخاص داخلی با دسترسی مجاز به سیستم‌ها و اطلاعات، اقدام به سرقت اطلاعات، تخریب سیستم‌ها یا ایجاد آسیب می‌کنند.

حفره‌های امنیتی نرم‌افزاری (Software Vulnerabilities)

 وقتی که نرم‌افزارها حاوی ضعف‌های امنیتی هستند؛ حمله‌کننده می‌تواند از آن‌ها بهره‌برداری کرده و به سیستم‌ها و داده‌ها دسترسی غیرمجاز یا کنترل داشته باشد.

حملات برداری بر پروتکل‌ها (Protocol Attacks)

یکی از شایع‌ترین چالش‌ های امنیت سایبری، بهره‌برداری از ضعف‌ها و آسیب‌پذیری‌های موجود در پروتکل‌های شبکه است که منجربه نفوذ به سیستم‌ها یا دسترسی غیرمجاز به اطلاعات شود.

حملات از راه دور (Remote Attacks) 

تلاش‌های نفوذ به سیستم‌ها و شبکه‌ها از راه دور که  بدون دسترسی فیزیکی به دستگاه‌ها  بوده و اغلب از طریق شبکه اینترنت، برقراری اتصالات ناامن، بهره‌برداری از ضعف‌های امنیتی و مکانیزم‌های شبکه صورت می‌گیرند.

این تنها چند مورد از انواع خطرات امنیت سایبری هستند و هر روزه تهدیدات جدیدی به وجود می‌آیند؛ برای مقابله با این تهدیدات معمولا ترکیبی از راهکارهای فنی، سیاست‌ها، آموزش امنیت‌ سایبری به کاربران در قالب کتب امنیت سایبری، فیلم آموزشی امنیت‌ سایبری و موارد تخصصی‌تری که در ادامه اشاره می‌کنیم ارائه می‌شوند.

قوانین امنیت سایبری

قوانین امنیت سایبری به عنوان مجموعه‌ای از مقررات و استانداردها توسط دولت‌ها، سازمان‌ها و سازمان‌های بین‌المللی تعریف می‌شود؛ این قوانین و مقررات از تهدیدات سایبری محافظت کرده و رفتارهای غیرمجاز را کنترل می‌کنند؛ با وجود قانون‌گذاری‌های متفاوتی که در هر دولتی رایج است؛ به چند مورد از مهم‌ترین قوانین سایبری اشاره می‌کنیم.

قوانین حفاظت از اطلاعات شخصی: این قوانین معمولا شامل محدودیت‌ و الزاماتی برای سازمان‌ها و سرویس‌دهندگانی است که باید اطلاعات شخصی کاربران را حفظ کنند

قوانین مربوط به جرایم رایانه‌ای: این قوانین تعریف می‌کنند که چه نوع رفتارها و عملکردهایی در فضای سایبری ممنوع است و مجازات‌های قانونی را برای اینگونه جرایم تعیین می‌کنند؛ از جمله هکرهای نفوذکار، کلاهبرداری اینترنتی، سرقت هویت، تقلب الکترونیکی و…

قوانین حفاظت از اطلاعات حساس: این قوانین برای حفاظت از اطلاعات حساس و محرمانه مانند: اطلاعات تجاری، اطلاعات مالی و… برای رمزنگاری، دسترسی محدود، مانیتورینگ و سایر اقدامات امنیتی حساس اتخاذ می‌شوند.

قوانین حقوق تکنولوژی اطلاعات: این قوانین مربوط به مسائل حقوقی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند که شامل: قوانینی درباره حقوق مالکیت فکری،  نشر،  دسترسی به اطلاعات، قوانین تجارت الکترونیک و… است.

قوانین و جرایم سایبری علیه امنیت ملی و اجتماعی تا حدودی بین کشورها متفاوت است و برخی از سازمان‌ها و شرکت‌ها نیز قوانین داخلی خود را برای حفاظت از امنیت سایبری اجرا می‌کنند. 

بیشتر بخوانید: نرم افزار حراست و انتظامات سازمانی

شرکت‌های فعال سایبری سکوریتی (cyber security) در دنیا

امروزه تعداد زیادی شرکت فعال در زمینه حفاظت از امنیت سایبری و مبارزه با تهدیدات امنیتی وجود دارند که هر یک در حوزه‌ها و گرایش‌های خاصی از امنیت‌ سایبری فعالیت می‌کنند و دارای سیستمی مجهز و هوشمند با قابلیت شناسایی تهدیدات بالقوه و مدیریت ریسک سایبری هستند.

برخی از این شرکت‌ها به تنهایی یا به صورت همکاری با دیگر شرکت‌ها، خدمات امنیتی ارائه می‌دهند؛ آن‌ها همچنین اقداماتی مانند: ردیابی تهدیدات سایبری، آزمون نفوذ، آموزش امنیتی و… را ارائه داده و بهبود امنیت سایبری را مدنظر خود قرار می‌دهند که در ادامه به معرفی چند مورد از بهترین‌های این صنعت می‌پردازیم.

شرکت سیمنتیک (Symantec Corporation)

یکی از شرکت‌های برتر و معروف در زمینه سایبر سکوریتی است؛ که به ارائه راهکارهای حفاظت از امنیت سایبری برای شرکت‌ها و مشتریان فردی می‌پردازند.

شرکت مک آفی (McAfee Inc)

مک آفی از شرکت‌های پیشرو در زمینه سایبر سکوریتی که راهکارهای مختلف امنیتی، ازجمله ضدویروس، فایروال و محصولات حفاظت از امنیت ابری را پوشش می‌دهد.

شرکت ترند میکرو (Trend Micro)

ترند میکرو بزرگترین شرکت امنیت سایبری در ژاپن و یکی از پیشروان جهانی در حوزه امنیت سایبری است و نرم‌افزارهای آنتی‌ویروس، آنتی‌اسپایوآر، جلوگیری از نفوذ، مدیریت آسیب‌پذیری‌ها و… در زمینه مبارزه با تهدیدات سایبری ارائه می‌کند.

شرکت سیسکو سیستم (Cisco Systems, Inc)

از بزرگترین شرکت‌های فناوری اطلاعات و شبکه‌های کامپیوتری جهان است که در حوزه تجهیزات شبکه نظیر امنیت سایبری، ابر، اینترنت اشیا، تجارت الکترونیک و… فعالیت دارد و موارد زیر نیز از بهترین مراکز فعال در زمینه امنیت‌ سایبری محسوب می‌شوند.

• کروم (CrowdStrike)
• سایمانتک (Symantec)
• پالوآلتو (Palo Alto Networks)
• فورتینت (Fortinet)
• چک پوینت (Checkpoint)
• تنابل (Tenable)
• کاربون بلک (Carbon Black)
• رپید۷ (Rapid7)
• جونیپر نتورکس (Juniper Networks)

مهارت‌ هایی که یک متخصص امنیت سایبری باید بداند

تنوع شاخه‌ها و سطح حرفه‌ای این سیستم به قدری گسترده ‌است که یک متخصص سایبری، جهت فعالیت و کسب مدارج بیشتر در این عرصه به طیف وسیعی از اطلاعات و مهار‌ت در گرایش‌های مختلف نیازمند است؛ لذا فارق از داشتن روحیه کاری، قابلیت تعامل بالا و همکاری تیمی که نوعی مهارت برای کار در امنیت‌ سایبری محسوب می‌شوند؛ کسب دانش و تسلط بر اصول کلی و قوانین جزئی به صورت مهارت‌های زیر نیز لازم است.

• آگاهی از آسیب‌پذیری‌ها و تهدیدات امنیتی مانند: حملات دیده‌بانانه، نفوذ به شبکه، نفوذ به برنامه و آسیب‌‌های مربوط به نرم‌افزار و سیستم‌عامل‌ها
• تجربه و توانایی انجام آزمون‌های نفوذ و امنیت بر روی سیستم‌ها و شبکه‌ها به منظور شناسایی آسیب‌پذیری‌ها و نقاط ضعف و در نهایت تقویت امنیت آن‌ها.
• درک، تسلط و مهارت در استفاده از راهکارهای امنیتی مانند فایروال، سیستم‌های تشخیص نفوذ (Intrusion Detection System – IDS) و سیستم‌های جلوگیری از نفوذ (Intrusion Prevention System – IPS)
• دانش فنی عمیق و شناخت کامل از عملکرد شبکه‌ها، پروتکل‌های شبکه و فناوری‌های مرتبط با امنیت سایبری مانند: رمزنگاری، امنیت ابری، امنیت موبایل و…
• توانایی برنامه‌نویسی در زبان‌های مختلف مانند: Python ،Java یا C++  برای تحلیل و بررسی کد، ایجاد ابزارهای امنیتی و انجام آزمون‌های نفوذ
• تحلیل داده‌های امنیتی: توانایی تحلیل داده‌های امنیتی و شناسایی الگوها و رویدادهای مشکوک به منظور تشخیص و جلوگیری از تهدیدات امنیتی.
• توانایی برقراری ارتباط موثر با اعضای تیم و مدیران، توانایی توضیح مفاهیم امنیتی و مهارت نوشتن گزارش‌های فنی و توصیه‌های امنیتی
• توانایی شناسایی و ارزیابی ریسک‌های امنیتی و مدیریت آن‌ها، ارائه راهکارهای امنیتی مناسب و تعیین اولویت‌ها برای مقابله با ریسک‌های مختلف

همچنین جهت فعالیت در این حوزه باید تونایی یادگیری، مهارت کار تیمی، تحقیق و تجربه مداوم، به‌روزرسانی دانش و مهارت خود را ارتقا دهید تا در این حوزه بسیار گسترده است موفق و روبه رشد باشید.

با این وجود ممکن است حقوق امنیت سایبری در ایران یا دیگر کشورها برای شما هم سوال باشد؛ حقوق امنیت سایبری در ایران نظامی بوده و توسط لوایح و قوانین مختلف تنظیم می‌شود؛ لذا قوانین مختلفی که برای حفاظت از اطلاعات و امنیت سایبری وجود دارند سبب نوسانات مبلغ  درآمد شغل امنیت سایبری در هر حوزه می‌شوند.

• قانون تامین امنیت و حفاظت از اطلاعات سایبری
• قانون تعارض منافع در فضای سایبری
• قانون مبارزه با جرایم‌ سایبری
• قانون حفاظت از اطلاعات شخصی

این قوانین و مقررات در ایران با هدف حفاظت از امنیت و اطمینان شهروندان در فضای سایبری تنظیم شده‌اند؛ لذا بر حسب مهارت، رتبه شغلی و تسلط فرد در هر یک از این زمینه‌ها حقوق مشخصی تعیین می‌شود.

بیشتر بخوانید: ایمیل مارکتینگ چیست؟ مزایا و معایب بازاریابی ایمیلی

مسیر یادگیری امنیت سایبری

نوع کار و حساسیت خاص فعالیت در حوزه امنیت‌ سایبری، افرادی را می‌طلبد که استمرار و انگیزه قوی جهت یادگیری در این عرصه گسترده را داشته و با مهارت عملی و دانش تئوری، به تبحر لازم برای حفاظت از حقوق مادی و معنوی کاربران مجازی در سطح فردی، اجتماعی و حتی ملی بپردازند؛ بنابراین جهت یادگیری امنیت سایبری می‌تواند از طریق مراحل زیر مسیر آموزشی تکنیکی و اصولی را طی کنید.

اکتساب مفاهیم و اصول امنیت سایبری: در این مرحله باید با مفاهیم و اصول اساسی آموزش امنیت سایبری آشنا شوید مانند: تهدیدات سایبری، نقاط ضعف امنیتی، روش‌های حمله و دفاع، رمزنگاری، حفاظت از اطلاعات شخصی و موارد مشابه.

مطالعه منابع آموزشی: برای یادگیری دقیق و کامل تر، می‌توانید به منابع آموزشی معتبر و انواع کتاب امنیت‌ سایبری مرجع در زمینه حافظ اطلاعات مراجعه کنید؛ کتاب‌هایی مانند: یافتن و بهره برداری از نقص های امنیتی، هک: هنر بهره برداری، امنیت شبکه: ارتباطات خصوصی در دنیای عمومی، کریپتوگرافی کاربردی: پروتکل‌ها، الگوریتم‌ها و کد منبع به زبان C و…

شرکت در دوره‌ های امنیت سایبری: برخی دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی امنیت سایبری راهی عالی برای یادگیری عملی و تجربه‌ عملی از موارد امنیتی هستند. در این دوره‌ها، می‌توانید با ابزارها و تکنیک‌های امنیتی واقعی آشنا شوید و با تمرین‌هایی از پیش طراحی شده راهکارهای امنیتی را به کار بگیرید.

انجام آزمون‌ها و گواهینامه‌ها: انجام آزمون‌ها و دریافت گواهینامه‌های مرتبط با امنیت سایبری مهارت‌ها و استعداد شما را توسعه می‌دهند؛ لذا می‌توانید در آزمون‌هایی چون CompTIA Security+ ،Certified Ethical Hacker (CEH) ،Certified Information Systems Security Professional (CISSP) و موارد مشابه شرکت کنید.

تمرین عملی و تست امنیتی: برای بالا بردن مهارت‌های خود، می‌توانید تمرین‌های عملی و تست‌های امنیتی مرتبط را انجام دهید؛ این تمرین‌ها شامل ساخت و تست پویای سایت‌ها، مسابقه‌های Capture The Flag (CTF) و تمرین سازمان‌های امنیتی معتبر می‌شوند.

فیلم‌های آموزشی امنیت‌ سایبری: در این حوزه‌ نیز اثار ارزشمندی برای آشنایی و آموزش در قالب فیلم‌های با سبک امنیت سایبری وجود دارند که فهم و کسب این اطلاعات را ساده‌تر می‌کنند مانند: مجموعه ضروری دانش (2017)، گواهی مدیریت امنیت اطلاعات (CISM2019) و…

رشته‌ و گرایش های امنیت سایبری کدام اند؟

اگرچه صنعت امنیت سایبری‌ بسیار وسیع است؛ اما افراد کمی در خصوص رشته‌ها و چگونگی کسب مدارج تحصیلی در این زمینه اطلاعات کافی را دارند و به نوعی در لیست شاخه‌های تحصیلی غیرعمومی قرار دارند؛ با این وجود بسیاری از افراد مایلند بدانند که  امنیت سایبری چیست؟  و انواع گرایش‌ امنیت سایبری‌ کدامند؟ که در ادامه قصد داریم به این سوالات پرداخته و با کسب مدرک امنیت سایبری آشنا شویم‌.

• امنیت شبکه: در این گرایش روی امنیت شبکه‌های کامپیوتری، تجهیزات شبکه و پروتکل‌های مرتبط با آنها تمرکز می‌شود.
• امنیت برنامه‌ها: در این گرایش به امنیت نرم‌افزارها، برنامه‌های کاربردی، وبسایت‌ها و  شناسایی و رفع آسیب‌پذیری‌ها و نقاط ضعف در برنامه‌ها پرداخته می‌شود.
• امنیت سیستم عامل: در این رشته امنیت سیستم‌عامل‌های مختلف مانند ویندوز، لینوکس و مکینتاش قرار دارد و بر تنظیمات امنیتی و مقابله با تهدیدات مرتبط با سیستم عامل‌ها تمرکز می‌کنند.
• امنیت ابری: با روند افزایش استفاده از سرویس‌های ابری مانند: آمازون وب سرویس و مایکروسافت آزور، امنیت ابری نیز بسیار حائز اهمیت شده است. 
• امنیت شبکه‌های بی‌سیم: شبکه‌هایی مانند: وای‌ فای امنیت خود را از این رشته می‌گیرند و متخصصان به شناسایی و مقابله با تهدیدات امنیتی و مقابله با نفوذ به شبکه‌های بی‌سیم می‌پردازند.
• تحلیل امنیتی: متخصصان این گرایش بر روی تحلیل تهدیدات، جمع‌آوری و تحلیل داده‌های امنیتی و تشخیص نقاط ضعف و آسیب‌پذیری‌ها تسلط دارند.
• رشته امنیت فضای سایبری: این شاخه مباحثی مانند: هوش مصنوعی، رمزنگاری، حفاظت از پایگاه‌های داده، تحلیل رفتاری، امنیت شبکه، مدیریت ریسک سایبری و قوانین و مقررات مرتبط را آموزش می‌دهد.

امنیت رویدادها، حفاظت از اطلاعات و امنیت اینترنت اشیا موارد دیگری از گرایش‌های حوزه پویا و پیچیده سایبری‌ سکوریتی هستند و این رشته‌ها و گرایش‌ها ممکن است در دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی مختلف با نام‌ها و جزئیات متفاوتی معرفی شوند.

در حال حاضر، رشته امنیت فضای سایبری در دبیرستان به عنوان یک رشته تحصیلی مجزا وجود ندارد؛ اما برخی از دبیرستان‌ها و مدارس فنی و حرفه‌ای دروس مرتبط با امنیت فضای سایبری را در برنامه‌های آموزشی خود قرار می‌دهند؛ همچنین دروس مرتبط با علوم کامپیوتر، شبکه‌ها، امنیت اطلاعات و فناوری اطلاعات را در قالب رشته‌هایی مانند: علوم رایانه و فناوری اطلاعات و ارتباطات ارائه می‌شوند.

اما برنامه‌های تحصیلی در رشته امنیت فضای سایبری در دانشگاه‌ شامل: دروس تکنولوژی‌های امنیتی، مبانی کریپتوگرافی، تحلیل رفتاری، مدیریت ریسک سایبری، کاربرد ابزارهای امنیتی، امنیت شبکه، استراتژی‌های دفاعی و حملات سایبری می‌پردازند. همچنین، برنامه‌های آموزشی می‌توانند بر اساس مقررات و استانداردهای بین‌المللی مؤسسات امنیتی و صنعتی در این زمینه تدوین شده باشند.

علاوه‌بر دروس تئوری، رشته امنیت فضای سایبری در دانشگاه از جنبه‌های کاربردی و عملی نیز پشتیبانی می‌کند و این برنامه‌ها شامل: آزمایشگاه‌های عملی، پروژه‌های تکمیلی، کارگاه‌ها و آموزش‌های عملی در زمینه امنیت سایبری و همچنین ارائه فرصت‌های کارآموزی در صنعت امنیت سایبری را فراهم می‌کند.

امنیت‌ سایبری در ایران و دیگر کشورها چگونه است؟

وضعیت امنیت سایبری در هر کشور به عوامل مختلفی ازجمله: سیاست‌ها و قوانین مربوط به امنیت سایبری، توانمندی‌های فنی، آموزش و آگاهی کاربران، نوع تهدیدات و حملات سایبری و… بستگی دارد؛ لذا هر دولتی برحسب استراتژی‌های امنیتی مختص به خود، پروتکل‌های ویژه‌ای را جهت مقابله با حملات سایبری در پیش می‌گیرد.

امنیت سایبری ایران: امنیت سایبری در ایران به عنوان یکی از اولویت‌های بالای دولت در نظر گرفته شده و دولت سیاست‌ها و قوانین مربوط به امنیت سایبری کشور را تدوین و اجرا می‌کند؛ همچنین سازمان‌های مختلفی مانند: سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، سازمان اطلاعات و مدارک کشور و نیروی انتظامی در این زمینه فعالیت می‌کنند.

امنیت سایبری ایالات‌متحده آمریکا: ایالات متحده دارای یکی از پیشرفته‌ترین ساختارهای امنیت سایبری در جهان است؛‌ امنیت سایبری در امریکا متشکل از تیم‌های امنیتی و سازمان‌هایی مانند: سازمان امنیت ملی (NSA) و سازمان امنیت سایبری و زیرساخت‌های بحرانی (CISA) را برای مقابله با تهدیدات سایبری تشکیل داده است.

امنیت سایبری اسرائیل: سطح امنیت سایبری اسرائیل نسبتا قوی و پیشرفته است و سیستم‌ها و تجهیزات پیشرفته‌ای را برای مبارزه با تهدیدات سایبری توسعه داده؛ همچنین به دلیل موقعیت جغرافیایی این کشور و نیاز اسرائیل به حفاظت از امنیت ملی خود در برابر تهدیدات سایبری، این کشور یکی از رهبران جهانی در زمینه امنیت سایبری به شمار می‌رود.

امنیت سایبری انگلیس: وضعیت امنیت سایبری انگلیس نیز تا حد زیادی پیشرفت کرده و دولت بریتانیا سیاست‌ها و قوانین مشخصی را برای مقابله با تهدیدات سایبری تدوین نموده؛ همچنین قطب‌های امنیت سایبری در انگلستان مسئولیت برنامه‌ریزی، هماهنگی و پاسخگویی در مورد تهدیدات سایبری را بر عهده دارند.

معرفی سایت‌ هایی که در ایران خدمات سایبری‌ ارائه می‌دهند

سطح‌ مطلوب امنیت سایبری در کشور، بخاطر تدابیر و زیرساخت‌های امنیتی ویژه‌ای است که توسط سایت‌ها و مراکز امنیتی رسمی، طراحی و اجرا می‌شوند؛ لذا با وجود تعداد زیادی سازمان و شرکت فعال در حوزه امنیت سایبری، برنامه‌ریزی  و تحقق تمامی پلان‌‌های امنیتی به خوبی پیش رفته و خدمات مختلفی جهت حفظ امنیت مالی، جانی و حیثیتی کاربران و سازمان‌ها توسط سایت‌های معتبر و مجربی اجرا می‌شود.

سایبری پلیس امنیت

این سایت به عنوان یک کانال رسمی پلیس امنیت فعالیت می‌کند و اطلاعات مربوط به نحوه حفظ امنیت، اخبار و رویدادهای مربوط به این حوزه را منتشر می‌کند.

پلیس امنیت سایبریت

پلیس امنیت سایبریت عموما به عنوان نهاد مسئول بررسی و پیگیری جرایم مرتبط با فضای مجازی و امنیت سایبری در یک کشور عمل می‌کند؛ واحدهای پلیس امنیت سایبری معمولا تحت عنوان (سازمان امنیت سایبری یا واحد پلیس سایبری) فعالیت می‌کنند.

امنیت سایبری مرکزی

این سازمان مرکزی متخصص خدمات و محافظت در برابر تهدیدات امنیتی، حفاظت از تأمین تکنولوژی و فناوری اطلاعات (IT) است؛ لذا به طور عمومی و در سطح بین‌المللی فعالیت داشته و با هدف تعیین استانداردها، تدابیر امنیتی، آموزش‌ها، خدمات حفاظت و… در فضای سایبری عمل می‌کند.

پلیس فتا

پلیس فتا بخشی از پلیس امنیت سایبری است که مسئول بررسی و پیگیری جرایم سایبری و جنایات مرتبط با فضای مجازی بوده و منظور خود را از طریق وب‌سایت رسمی و سایر منابع مربوطه منتشر می‌کند.

گروه امنیت سایبری گرداب

یک شرکت که به عنوان یک شرکت امنیتی، در حوزه آسیب‌شناسی، پویایی‌سنجی امنیتی، پنتست، طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های امنیتی، مانیتورینگ و جوابگویی به حملات، مدیریت ریسک، آموزش سایبری‌ و… فعالیت می‌کند؛ لذا تیم امنیت سایبری گرداب با استفاده از تکنولوژی‌ها و روش‌های پیشرفته  سعی می‌کند تا مشتریان خود را در برابر حملاتی مانند: هک، نفوذ، جاسوسی، نرم‌افزارهای مخرب و حملات دیگر محافظت کند.

خطرناک ترین حملات سایبری که تاکنون در دنیا رخ داده است

در حوزه سایبری، تا به حال حملات زیادی اتفاق افتاده‌اند که بسیار خطرناک و تأثیرگذار بوده‌اند؛ اما تعیین خطرات امنیت سایبری می‌تواند مسئله‌ای نسبی باشد و به عوامل مختلفی مانند: تاثیرات آن، مقصد، اندازه و زمان برگزاری حمله بستگی دارد.

حملات رانتوم وان: در سال 2017 حملات واناکرای (WannaCry) با استفاده از نرم‌افزار رمزنگاری‌ کننده ویروسی، به سرعت در سراسر جهان گسترش یافت؛ که این حملات بر روی سیستم‌های عامل ویندوز تاثیر گذاشت و هزاران سازمان در بیش از ۱۵۰ کشور را تحت تایر قرار داد.

حملات پتیا: حملات (Petya)  نیز در سال 2017 که این حملات با استفاده از ضعف‌های امنیتی در سیستم‌عامل ویندوز کامپیوترها را رمزنگاری کرده و از کار انداختند؛ این حملات نیز در سرتاسر جهان تاثیر گذاشتند و بسیاری از سازمان‌ها را به مشکلات امنیتی بزرگی روبرو ساختند.

حملات DdoS: این حمله به عنوان یکی از خطرناک‌ترین حملات سایبری شناخته می‌شود و این نوع تهاجمات در زمان‌های معینی و با استفاده از نقاط ضعفی سیستم‌ها انجام می شود؛ سیستم هایی که می توانند به صورت تهاجمی عمل کنند از طریق شبکه های کامپیوتری به یکدیگر متصل شده اند و هر کدام از این سیستم ها می توانند اطلاعاتی را از یکدیگر بدزدند و یا باعث خرابی و اختلال در عملکرد آن ها شوند.

لیست حملات سایبری به ایران نیز شامل موارد زیر است. 

– هک و غیرفعال کردن خبرگزاری فارس، ایمیل مدیران و کارکنان شبکه پرس تی وی، ایمیل مدیر و کارمندان سازمان انرژی اتمی ایران توسط گروه هکری بلک ریوارد

– هک سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و هک وزارت جهاد کشاورزی توسط گروه قیام تا سرنگونی 

– هک شرکت فولاد مبارکه خوزستان توسط گروه گنجشک درنده

– هک ۵ هزار دوربین کنترلی و ۱۵۰ سایت و سامانه برای شهرداری تهران

– هک زندان قزلحصار، تلوبیون، صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد توسط سازمان مجاهدین خلق ایران

خدمات امنیت سایبری و کاربرد آن در صنایع مختلف

خدمات امنیت سایبری شامل مجموعه‌ای از روش‌ها، فناوری‌ها و فرآیندهایی است که طراحی و پیاده‌سازی می‌شوند تا سازمان‌ها و افراد را در مقابل تهدیدات سایبری محافظت کنند؛ این خدمات در صنایع مختلف و در سطوح مختلفی از سازمان‌ها کاربرد دارند که در زیر به برخی از کاربردهای خدمات امنیت سایبری در صنایع مختلف اشاره می‌کنم:

امنیت سایبر بانک  صنعت بانکداری و مالی در گروه امنیت سایبری زیرساختهای حیاتی قرار دارد و خدمات امنیت سایبری آن شامل: مانیتورینگ و تحلیل ترافیک شبکه، رمزنگاری اطلاعات حساس، حفاظت از شبکه‌های پرداخت الکترونیکی و مبارزه با کلاهبرداری اینترنتی است.

امنیت سایبری بیمارستان: در بخش بهداشت و درمان، امنیت سایبری برای حفاظت از داده‌های پزشکی حساس، سیستم‌های پزشکی، تجهیزات پزشکی هوشمند و حفظ حریم خصوصی بیمارستان و بیماران اهمیت دارد و شامل: مانیتورینگ و حفاظت از سیستم‌های پزشکی، رمزنگاری اطلاعات پزشکی و امنیت شبکه‌های بیمارستانی است.

امنیت سایبری خودرو: در صنعت خودرو، امنیت سایبری درباره خودروهای هوشمند و متصل به اینترنت اهمیت زیادی دارد؛ لذا خدمات امنیت سایبری این صنعت شامل: حفاظت از سیستم‌های رانندگی خودکار، جلوگیری از حملات به دوربین‌های خودرو، سیستم‌های ناوبری و حفاظت از اطلاعات شخصی رانندگان است.

امنیت‌ سایبری اتوماسیون صنعتی: در این صنعت، امنیت سایبری برای حفاظت از شبکه‌های صنعتی، سیستم‌های کنترلی و داده‌های حساس نقش دارد؛ مانیتورینگ و دفاع در برابر تهدیدات سایبری، آزمون نفوذ در سیستم‌ها، مدیریت ریسک سایبری و…  برخی از فرآیندهای امنیتی این عرصه هستند.

امنیت سایبری سپاه: وظایف سپاه در حوزه امنیت سایبری شامل آموزش پرسنل در زمینه امنیت سایبری، پایش و تشخیص حملات سایبری در شبکه‌های داخلی و خارجی، تحقیق و توسعه فناوری‌های امنیتی، تدوین و اجرای استانداردهای امنیت سایبری و همکاری با سازمان‌ها و نهادهای دیگر در حوزه امنیت سایبری است.

امنیت سایبری پدافند غیرعامل: مجموعه اقداماتی که به منظور حفاظت از منابع و ثروت‌های ملی در برابر حملات سایبری انجام می‌شود و شامل: بررسی، تحلیل، پیش‌بینی و سازوکارهایی است که طراحی شده‌اند تا سیستم‌ها، شبکه‌ها، داده‌ها و اطلاعات مربوط به یک نهاد، سازمان یا کشور را در برابر حملات سایبری محافظت کنند.

امنیت‌ سایبری پهباد: امنیت سایبری پهباد شامل حفاظت از سیستم‌های کنترلی پهبادها، فرآیندها و ارتباطات آنها در برابر حملات سایبری است. این امنیت توسط تحلیل و ارزیابی ریسک امنیتی، شناسایی آسیب‌پذیری‌ها، پیشگیری از دسترسی غیرمجاز، مانیتورینگ ترافیک شبکه و… انجام می‌شود.

امنیت سایبری کودکان: آموزش و آگاه سازی کودکان در مورد مفهوم تهدیدات سایبری و راه‌های مدیریت و پیشگیری از آن‌ها شامل: آموزش اصول اساسی، نظارت و خرده‌گردانی، حفظ حریم خصوصی، بلایای آنلاین، استفاده مسئولانه از فناوری‌های ارتباط است.

این موارد تنها چند زمینه از خدمات امنیت سایبری در صنایع مختلف هستند؛ لذا امروزه با توجه به رشد روزافزون تهدیدات سایبری، نیاز به امنیت سایبری در تمامی صنایع و بخش‌ها اهمیت بیشتری پیدا کرده است؛ 

معرفی چند کتاب در زمینه امنیت سایبری

خوشبختانه همگام با پیشرفت علمی، دستاوردهای عملی و افزایش منابع آموزشی معتبر‌ در این حوزه، کتب برجسته و غنی نیز  ارائه می‌شوند و منابع مطالعه و آموزش سایبری‌ را گسترده و جامع‌تر می‌سازند.

کتاب قوانین سایبری‌: این منبع غنی و برجسته به نویسندگی (حامد حاجی ملامیرزایی) به اهمیت ویژه صیانت از امنیت فردی و ملی در فضای نوپای سایبری سکوریتی  پرداخته و شرایط سایبری ایران را با دیگر کشورها مطرح دنیا مقایسه می‌کند؛ همچین جوانب مختلف، چالش‌ها، نقاط قوت و ضعف‌های حقوقی و مدیریت امنیت سایبری کشور را نیز بررسی و تحلیل می‌‌کند.

کتاب هنر فریب The Art of Deception: نوشته کوین میتنیک و ویلیام سایمون است که به طور جذاب و قابل فهم، شیوه‌های متداول حملات سایبری و روش‌هایی که هکرها برای دریافت اطلاعات حساس استفاده می‌کنند را شرح می‌دهد؛ ازجمله مباحثی که در این کتاب مورد بررسی قرار می‌گیرند شامل: فرهنگ و روش‌های نفوذ، حملات فیزیکی و اجتماعی، فریب در حملات الکترونیکی و شبکه، تفهیم ضعف‌های مربوط به هویت و تأیید هویت است.

کتاب هنر نفوذ، هنر استفاده زورگویانه Hacking The Art of Exploitation: نوشته جان اریکسون، این کتاب به شما کمک می‌کند تا به شیوه‌ها و ابزارهایی که هکرها برای نفوذ به سیستم‌ها استفاده می‌کنند نگاهی دقیق داشته و به مباحثی مانند: نحوه عملکرد سیستم‌ها، بررسی استفاده از ابزارها، تکنیک‌هایی همچون buffer overflow و shellcode، هک کردن سیستم‌ها با استفاده از تکنولوژی‌ شبکه‌ها، وب، برنامه‌نویسی و… می‌پردازد.

کتاب راهنمای هکرهای برنامه‌های وب The Web Application Hacker’s Handbook: نوشته دافید اشتوتارد و مارکوس پینتو: این کتاب به شما در مورد نحوه شناسایی آسیب‌پذیری‌ها و حملات رایج در برنامه‌های وب کمک می‌کند؛ لذا به تشریح الگوها و ضعف‌های امنیتی رایج در برنامه‌های وب مانند: حملات تزریق (Injection attacks)، حملات همسان سازی (Session hijacking)، حملات استفاده از اعتماد نادرست (Insecure Direct Object Reference)  و راهکارهایی برای جلوگیری از آن‌ها پرداخته‌اند.

کتاب امنیت‌ سایبری، راهنمای مبتدیان Cybersecurity The Beginner’s Guide: نوشته اردال اوزکایا، این کتاب مخصوص مبتدیان است و مباحث اساسی و ابتدایی امنیت سایبری را به شما آموزش می‌دهد؛ که چگونه به صورت موثری از کلیه جنبه‌های امنیت سایبری مانند: حفاظت از داده‌ها، رمزنگاری، شبکه‌های بی‌سیم، هکرها و تهدیدات امنیتی، حملات DDoS و سایر مسائل امنیتی در دنیای دیجیتال مراقبت کنید.

توصیه می‌کنم قبل از خرید هر کتاب، مطالعه نقد و بررسی‌ها و محتوای کتاب را به دقت مطالعه و انتخاب کنید؛ تا بیشتر با سطح دانش، مهارت و نیازهایتان متناسب باشد.

جمع بندی چیستی امنیت سایبری

امنیت سایبری یک موضوع بسیار حیاتی و با اهمیت است که در دنیای امروزه مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته و با پیشرفت فناوری و ارتباطات، حملات سایبری نیز به شدت افزایش یافته که گاها عواقب جدی برای افراد و سازمان‌ها در پی دارند؛  لذا برای دستیابی به امنیت سایبری، باید به مسائل مربوط به امنیت داده‌ها، شبکه‌ها، نرم‌افزارها و… توجه نمود؛ محافظت از منابع محرمانه و مهم در برابر دسترسی غیرمجاز و هکرها، استفاده از رمزنگاری قوی، بروزرسانی سیستم‌های امنیتی، آموزش کارکنان در حوزه امنیت سایبری و… مواردی از اقداماتی حفاظتی جهت پیشگیری و مقابله با حملات سایبری هستند.

به طور کلی امنیت سایبری نیازمند روش‌ها و رویکردهای گوناگون و متعددی است که بسته به نوع سازمان، محیط کاری و نیازهای فردی متفاوت بوده و بهره‌برداری از روش‌های امنیتی مناسب، آگاهی و آموزش کافی، همکاری با متخصصان و استفاده از ابزارهای مدرن می‌تواند به حفاظت در برابر تهدیدات سایبری و ایمنی اطلاعات کمک کند.