صفر تا صد قانون ترک کار؛ آشنایی با قوانین ترک کار

قانون ترک کار چیست و دارای چه پیامدهایی است؟ افرادی که قراردادی را امضاء می کنند از نظر قانونی، مسئول مفاد آن قرارداد هستند. این موضوع در مورد تمام قراردادها، از جمله قراردادهای قانون کار، میان کارمند و کارفرما صدق می کند. برای خاتمه دادن به قراردادهای کاری، باید قوانین مربوط به آن را در نظر گرفت. درواقع، اگر کارگری بخواهد پیش از زمان پایان قرارداد کاری آن را لغو کند، باید خیلی زودتر کارفرما خود را از این تصمیم مطلع سازد و نامه استعفای خود را نیز به او تحویل دهد. حال اگر کارگر بدون اطلاع و به طور ناگهانی قرارداد خود را لغو کند و به کار خود پایان دهد، یعنی اقدام به ترک کار کرده است و باید منتظر پیامدهای آن باشد. به همین علت در این مطلب، می خواهیم به بررسی قانون ترک کار وزارت کار و دلایل و عواقب آن بپردازیم.

منظور از ترک کار چیست؟

ترک کار به معنای پایان قرارداد کار میان کارگر و کارفرما است و در مواردی رخ می دهد که کارگر دیگر مایل به ادامه کار نباشد. به‌ بیان ساده‌تر، ترک کار زمانی رخ می دهد که بدون مطلع کردن کارفرما و سازمانی که در آن مشغول به کار هستید، یک جانبه و بدون هیچ دلیل موجه و قانونی کار خود را رها کنید. این کار ممکن است به دلیل مسائل شخصی، تغییر شغل، پیشنهاد شغلی جدید و عوامل دیگر باشد. لازم به ذکر است، فسخ یک‌ طرفه قرارداد از طرف کارگر، بدون مجوز قانونی برای او پیامدهای بسیاری دارد و ممکن است دردسر ساز باشد، لذا لازم است که کارگر دارای قصد و نیت انجام این کار به صورت حقوقی باشد و قانون ترک کار را بداند.

بیشتر بخوانید: قانون کار چیست؟ | بررسی مهم ترین قوانین کار و تامین اجتماعی

قانون ترک کار وزارت کار چگونه است؟

کارگرانی که قصد دارند کار خود را ترک نمایند، باید به قوانین استعفا و ترک کار طبق قوانین وزارت کار را بدانند و از آن آگاه باشند. قانون‌گذار در قانون ترک کار تامین اجتماعی (مصوب سال 1369) صراحتا به قانون ترک کار اشاره نکرده و تبصره‌ها یا آیین‌نامه‌های اجرایی برای آن تعریف نشده است و تنها در ماده 25 این قانون به فسخ یکجانبه قرارداد کاری اشاره می کند. ماده 25 قانون کار چه می گوید؟

ماده ۲۵ قانون کار می گوید: «هنگامی که قرارداد کار برای مدت موقت و یا جهت انجام کار مشخصی منعقد شود، هیچ یک از طرفین به‌تنهایی حق فسخ آن را  ندارند». بر اساس قانون ترک کار 1402 در صورتی که هریک از طرفین یک طرفه و بدون علت قرارداد را فسخ کند، عمل ترک کار انجام داده است. در چنین شرایطی هر کدام از طرفین حق دارند نسبت به انجام شکایت علیه طرف دیگر، اقدام کنند.

تبصره: رسیدگی به اختلافات مربوط به قراردادهای کاری و فسخ آن به عهده هیات‌های تشخیص و حل اختلاف است.

نکته: عدم حضور کارگر در محل کار در صورتی که قصد و نیت فسخ قرارداد را نداشته باشد، ترک کار به حساب نمی آید.

قانون ترک کار با قرارداد

همانطور که قبلا اشاره کردیم، ترک کار در واقع فسخ یک طرفه قرارداد کار از طرف کارگر، بدون وجود هیچ گونه دلیل موجه و قانونی است. برای اثبات اینکه کارگری کار خود را ترک کرده است، لازم است که قصد و نیت او را بررسی کنیم و بدانیم، زیرا در صورتی که قصد فسخ قرارداد وجود نداشته باشد، صرف عدم حضور در محل کار، ترک کار به حساب نمی آید. علاوه بر این، استعفای فرد شاغل که در قانون کار کارگر نامیده می شود شرایط خاصی دارد که باید بدانید. همچنین، قانون ترک کار وزارت کار و شرایط استعفا از شرکت خصوصی با شرایط استعفا در مراکز کارگری و کارخانجات اعم از دولتی و خصوصی با یکدیگر متفاوت نیست.

هنگامی که کارگری محل کار خود را ترک می کند، باعث ایجاد خسارت های بسیاری در آن محیط می شود. به همین علت، کارفرما حق دارد با استفاده از قرارداد کاری از کارگر خود شکایت و حتی از او خسارت بگیرد. ترک کار پس از پایان قرارداد نیز کار درستی نیست و باید با اطلاع کارفرما صورت پذیرد و نسبت به آن آمادگی قبلی داشته باشد.

بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع قرارداد کاری و بررسی تفاوت آن‌ها

قانون ترک کار در صورت نداشتن قرارداد

در این بخش می خواهیم قانون ترک کار بدون قرارداد را شرح دهیم و بررسی کنیم که قانون ترک کار وزارت کار برای کارگران بدون قرارداد به چه صورت است. هنگامی که فردی در جایی مشغول انجام کاری است، مسئولیت های آن کار نیز با اوست. در واقع، کارفرما بر اساس اعتمادی که به کارگر می کند، مسئولیت هایی را نیز به او می سپارد. در این شرایط، کارفرما برنامه ریزی هایی نیز در راستای این موضوع انجام می دهد. حال اگر کارگر بدون توجه به این موضوع، هنگام عمل و زمانی که همچنان کارفرما به او نیاز دارد از ایفای وظایفش خودداری کند، بدون شک، باعث ایجاد خسارت های زیاد که  شاید جبران پذیر نباشد یا به سختی بتوان آنها را جبران کرد، می شود. در چنین شرایطی، قانون ترک کار این حق را به کارفرما می دهد که نسبت به انجام شکایت از کارگر اقدام کند.

حال ممکن است کارگر بدون قرارداد مشغول به کار شده باشد و قراردادی میان آنها منعقد نشده باشد. در چنین  شرایطی کارگران تصور می کنند که به علت عدم وجود قرارداد کار کتبی، هر زمان که بخواهند می توانند ترک کار کنند، اما باید بدانید که چنین تصوری کاملا اشتباه است. در صورتی که کارفرما بتواند رابطه کارگر و کارفرمایی میان خود و کارگر را اثبات نماید، قادر است شکایت را به سرانجام برساند و از او خسارت دریافت کند. البته باید بدانید که اثبات این رابطه کار آسانی نیست و بسیار زمان بر است. اخراج کارگر بدون قرارداد کار بسیار آسانی است و به همان نسبت شکایت از کارگر بدون قرارداد نیز کار سختی است، لذا قرارداد های کاری لازمه شروع روابط کاری میان کارگر و کارفرما است.

بیشتر بخوانید: سیستم حضور و غیاب پیشرفته کسرا

عواقب ترک کار در قانون کار چیست؟

تا زمانی که به صورت اصولی و با استعفای کتبی کار خود را رها کنید، کارفرما قادر نیست مانع شما شود یا از شما شکایت کند. اما اگر بدون دلیل و ارائه استعفا نامه، کار خود را ترک کنید، طبق قانون مجرم هستید و شرکت محل کارتان می تواند از شما شکایت کند. طبق بخشنامه های موجود در قانون ترک کار وزارت کار، در صورتی که کارگر بدون اطلاع قبلی و استعفای رسمی کار خود را ترک کند، مزایای پایان کار و حق سنوات به او تعلق نخواهد گرفت.

 حق سنوات مبلغی است که کارفرما موظف است در پایان هر سال آن را به کارگر یا کارمند خود، پرداخت کند که برابر با یک ماه حقوق او است. البته این قانون زمانی است که کارگر یک سال تمام برای کارفرما کار کرده باشد. در غیر این صورت، کارفرما وظیفه دارد مزایا پایان کار و حق سنوات کارگر را تا وقتی که کارگر برایش کار کرده را محاسبه و به همان صورت پرداخت کند.

بیشتر بخوانید: حداقل حقوق قانون کار ۱۴۰۲ چقدر است؟

دلایل ترک کار کارگر

معمولا هنگامی که یک کارگر یا کارمند کارش را رها می‌کند، تعدادی دیگر از کارکنان هم مانند موجی به دنبال او حرکت می کنند. این موضوع باعث می شود تا آن سازمان یا شرکت، بیش از یک نیروی خوب را از دست بدهد. هنگامی که قانون ترک کار و دلایل ترک کار کارکنان را بدانید، می توانید ضعف های خود را برطرف و نیروهای خوب را در کنار خود حفظ کنید. از طرف دیگر با قوی کردن مدیریت و بخش نیروی انسانی، میتوانید نیروی جدید با کیفیت هم جذب کنید. در ادامه اصلی ترین دلایل ترک کار توسط کارکنان و پرسنل را شرح می دهیم. با ما همراه باشید.

ترک کار بعلت عدم پرداخت حقوق

بسیاری از کارفرماها در خصوص پرداخت حق و حقوق کارگران و کارمندان خود تعلل می کنند و خساست به خرج می دهند. این افراد با عدم پرداخت به موقع حقوق و مقرری موجب نارضایتی پرسنل خود و ایجاد تنش هایی در محل کار میشوند. در چنین شرایطی، طبق قانون ترک کار می توانید به مراجع قانونی ذیربط مراجعه کنید و این مشکل را از طریق اداره کار پیگیری و حل نمایید. لازم به ذکر است عدم پرداخت به موقع حقوق و مزایا نیز دلیل خوبی برای ترک کار نیست.

مدیریت ناکارآمد

مدیریت بد و ناکارآمد می‌تواند منبع اصلی استرس و ترک کار برای کارکنان باشد. از طرف دیگر، مدیران پشتیبان و مجرب می‌توانند  باعث افزایش وفاداری و عملکرد بالا کارکنان شوند. رهبران نقش بزرگی در ایجاد یک سیستم و حفظ آن دارند باید در قبال این وظیفه مهم، مسئولیت پذیر باشند. مدیران باید برای اصلاح خود، آموزش‌های گسترده و مداوم ببینند و به دنبال توسعه مهارت‌های رهبری خود باشند. آنها باید با نظرسنجی‌های ناشناس، به صورت منظم بخش های مختلف سازمان خود را بررسی کنند. یکی از راه‌های رشد مهارت های رهبری مدیران، می‌توانند خواندن کتاب‌های رهبری باشد و در این راه به آنان کمک کند.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره قوانین اضافه کاری و اضافه کاری کارگران

ادعای خسارت ترک کار از کارگر در چه صورت ممکن است؟

اثبات ترک کار کارگر، وظیفه کارفرما است و کارفرما موظف است با استناد به قرارداد کتبی و یا مدارک دیگر، ترک کار را ثابت کند. در این صورت، او می‌تواند تقاضای خسارت کارگر به کارفرما به علت ترک کار نماید و نسبت به اقامه دعوا در مراجع مربوطه اقدام کند. بر اساس قانون ترک کار، شکایت از کارگر در صورتی انجام پذیر است که او بدون اطلاع قبلی و بدون دلیل با رها کردن کار به کارفرما خسارت وارد کند.

 مرجع اصلی شکایت کارفرما از کارگر بابت ضرر برای این موضوع، اداره کار و رفاه اجتماعی است. کارفرما باید باید برای اثبات حرف خود مدارک لازم (مدارک مربوط به ورود و خروج کارگر، قرارداد کتبی و یا اسناد و مدارک اثبات انعقاد قرارداد شفاهی، بیمه‌های پرداختی و…) را به اداره کار ارائه و از کارگر خود شکایت کند. پس از بررسی مدارک، فرایند رسیدگی به پرونده آغاز می‌شود. در نهایت با توجه به مستندات و مدارک حکم نهایی مبنی بر ترک کار یا عدم ترک کار کارگر صادر و اجرا می‌شود.

از طرفی ممکن است که کارگر بنا به دلایلی برای چند روز غیبت کند اما قصد رها کردن کار را نداشته باشد و کارفرما این موضوع را به عنوان ترک کار تلقی کند. در این حالت، کارگر می‌تواند علیه کارفرما به دلیل نقض قانون ترک کار به اداره کار شکایت کند. در واقع، مراحل شکایت کارفرما مطابق با قوانین ترک کار از کارگر عبارتند از:

1.     تهیه مدارک مربوط به اثبات رابطه کارگر و کارفرمایی (مدارک مربوط به ورود و خروج کارگر، قرارداد میان کارگر و کارفرما، بیمه‌های پرداختی و…)  
2.     ثبت شکایت در اداره کار و رفاه اجتماعی
3.     اقدام به شکایت در هیات تشخیص توسط کارشناسان مربوطه و انجام اقدامات لازم برای ایجاد سازش میان طرفین
4.     صدور رای در صورت عدم توافق برای مجرم

نمونه متن شکایت کارفرما از کارگر به علت ترک کار

ریاست محترم اداره کار شهرستان …………………

با سلام و احترام

اینجانب ………………… به عنوان متقاضی پرونده، به استحضار می رساند، سرکار خانم/جناب آقای ………………… که بر اساس با قرارداد کارآموزی مورخ …………………، به مدت 1 سال، به عنوان کارآموز در شرکت …………………، مشغول به کار بوده، با ختم مدت کارآموزی، در حالی که طبق قانون کار و مفاد قرارداد منعقده، ملزم به 2 سال کار در شرکت بوده، بدون دلیل موجه، اقدام به ترک کار خود نموده است.

بنابراین، با تقدیم این دادخواست، به استناد تبصره ماده 114 قانون کار، محکومیت نام برده، به پرداخت خسارت درج شده در ماده ………………… قرارداد کارآموزی مورخ …………………، از آن مرجع قانونی، مورد تقاضا است.

بیشتر بخوانید: حضور و غیاب در قانون کار؛ بررسی قوانین حضور و غیاب کارکنان در سازمان ها

نحوه درخواست ترک کار کارگر به کارفرما

طبق قانون ترک کار، هنگامی که یک کارگر قصد ترک کار خود را دارد، باید طبق مراحل زیر عمل کند. مراحل استعفا از کار به شرح زیر است.

معمولا مهلت اعلام ترک کار دو الی چهار هفته پیش از زمانی که قصد دارید کارتان را رها کنید، است. شما در این زمان فرصت دارید تا موضوع را به کارفرمای خود اطلاع دهید.

با یک نامه رسمی ، استعفای خود و علت آن را به کارفرما اطلاع دهید. نامه استعفا باید کوتاه، محترمانه و روشن باشد.

در صورتی که کارگر مراحل مذکور را رعایت نکند، کارفرما می‌تواند از او به علت ترک شغل شکایت کند.

نمونه نامه استعفا و ترک از کار مانند زیر است:

ریاست محترم شرکت …
با سلام و عرض ادب
احتراماً به استحضار می‌رساند اینجانب خانم/ آقای … با سمت ……………… به شماره ملی ………..  از تاریخ ……. تا مورخه ….. در این شرکت مشغول بکار بوده‌ام که از تاریخ ……….. دیگر قادر به همکاری با این شرکت نیستم و درخواست استعفا دارم . لذا خواهشمند است با استعفا اینجانب موافقت نموده و اقدامات لازم را دستور دهید. ذکر دلایل با تشکر از زحمات شما و کل مجموعه مراتب جهت اعلام خدمتتان ارسال می گردد.

با تشکر و تجدید احترام

همچنین، نمونه نامه نامه پایان کار به تامین اجتماعی مانند زیر است:

ریاست محترم اداره کار …

با سلام و عرض ادب

احتراماً باستحضار می‌رساند خانم/ آقای … با سمت ……………… به شماره ملی ……….. در این شرکت مشغول بکار بوده‌اند که از تاریخ ……….. اقدام به ترک کار خود نموده و دیگر به محل کار خود مراجعه ننموده‌اند. مراتب جهت اعلام خدمتتان ارسال می گردد.

با تشکر و تجدید احترام

مهلت اعلام ترک کار به اداره کار

طبق قانون ترک کار، کارگر موظف است بعد از اعلام تصمیم خود برای ترک کار، ظرف مدت 30 روز به کار خود ادامه دهد تا کارفرما بتواند در این مدت، نیروی جدید به جای او پیدا کند. این مسئله به توافق میان کارگر و کارفرما بستگی دارد. ممکن است گاهی کارفرما بلافاصله با استعفای کارگر موافقت کند و نیازی نباشد که او را برای 30 روز نزد خود نگه دارد.

بیشتر بخوانید: محاسبه عیدی سال ۱۴۰۲ عیدی کارگران، کارمندان بازنشستگان و مستمری بگیران

آیا امکان برگشت به کار بعد از ترک کار وجود دارد؟

طبق قانون ترک کار برای برگشت به کار، در صورتی که کارگر ۱۵ روز بعد از استعفای کتبی خود از این کار پشیمان شود، می‌تواند استعفایش را پس بگیرد، لذا ارائه کتبی استعفا نامه اهمیت بسیاری دارد. همچنین برای لغو استعفا، باید رونوشت نامه کتبی به همراه انصراف از آن به نماینده کارگران یا انجمن صنفی تحویل داده شود.

در صورتی که کارگر بر اساس دلایل منطقی و موجه اخراج شود، کارفرما باید حق و حقوق قانونی کارگر را پرداخت کند. همچنین، در صورت ممانعت کارفرما از بازگشت به کار کارگر اخراج غیر قانونی کارگر ، بر اساس ماده ۲۰ قانون کار، کارگر باید ظرف مدت ۳۰ روز به هیات تشخیص روابط کارگر و کارفرما مراجعه و درخواست بازگشت به کار کند. هیات تشخیص از کارفرما دعوت می کنند و از او توضیحاتی در این مورد می‌خواهند. در صورتی که کارفرما برای اخراج کارگر دلیل موجهی نداشته باشد، هیات تشخیص، حکم بازگشت به کار کارگر را صادر خواهد کرد.

اما در صورتی که کارگر پس از صدور رای قطعی از بازگشت به کار خودداری کند و یا دیگر نخواهد به کار قبلی خود برگردد، کارفرما موظف است تمام حقوق کارگر را از زمان اخراج، پرداخت کند. سنوات کارگر نیز بر اساس قانون ترک کار وزارت کار به ازای هر سال سابقه کار، برابر ۴۵ روز حقوق محاسبه می شود.

بیشتر بخوانید: انواع شیفت کاری و نوبت کاری در قانون کار

آموزش تصویری ترک کار در لیست بیمه

هرگاه بیمه شده ای به دلایل گوناگون مانند: اخراج، اتمام قرارداد، استعفا و … به همکاری خود با کارفرما پایان دهد، کارفرما موظف است در لیست ارسالی به سازمان تامین اجتماعی، ترک کار وی را اعلام کند. طبق قانون ترک کار، باید هر ماه تاریخ ترک کار کارگران در لیست بیمه ارسالی به سازمان تامین اجتماعی، اعلام ‎شود. لازم به ذکر است که برای اینکار نیازی به مراجعه حضوری یا ارائه نامه مبنی بر اعلام ترک کار نیست. جهت ثبت ترک کار، لازم است تاریخ ترک کار را در قسمت ورود اطلاعات حقوق و مزایای پرسنل وارد شود. برای دسترسی به این قسمت باید طبق مراحل زیر پیش بروید:

1.     اجرای نرم افزار تهیه لیست بیمه
2.     انتخاب گزینه عملیات در منوی بالای نرم افزار
3.     کلیک روی گزینه لیست ماهانه و انتخاب لیست ماه مورد نظر
4.     انتخاب ریز کارکرد
5.     انتخاب نام کارگر
6.     انتخاب گزینه ویرایش از بالای صفحه
7.     ثبت تاریخ ترک کار و ذخیره اطلاعات

سامانه ترک کار تامین اجتماعی

سامانه ترک کار همان سایت تامین اجتماعی است که می توانید برای ثبت ترک کار به آن مراجعه کنید. کاربران می توانند به آسانی به سایت خدمت غیرحضوری تامین اجتماعی مراجعه کنند و پس از ورود به سایت و گزینه ثبت نام را انتخاب کنند. با انتخاب گزینه ثبت نام، باید کد ملی و شماره موبایل خود را وارد کنید و مراحل ثبت نام را تکمیل نمایند. همچنین، کاربران میتوانند مانند از طریق لینک بالا، جهت استفاده از خدمات اینترنتی سازمان تامین اجتماعی اقدام نمایند. تمامی بیمه شدگان قادرند به آسانی برای دریافت خدمت مورد نظر خود به صورت غیر حضوری اقدام نمایند.

بیشتر بخوانید: انواع مرخصی در قانون اداره کار؛ مدیریت مانده مرخصی پرسنل

سوالات متداول

اگر کارگری ترک کار کند سنوات تعلق میگرد؟

بله، در حال حاضر طبق قانون ترک کار، کارگران در صورت ترک کار قبل از اتمام مدت قرارداد، باید نسبت به مدت کارکردشان سنوات دریافت نمایند.

تا چند روز بعد از ترک کار میتوان شکایت کرد؟

طبق قانون ترک کار کارگر هر زمان بخواهد، می تواند از کارفرما برای حقوق و دستمزد شکایت کند و زمان مشخصی ندارد. در صورتی که کارگر بخواهد پس از گذشت زمان زیادی از کارفرما شکایت کند، اثبات درخواست او دشوار خواهد شد و ممکن است زمان زیادی به طول بیانجامد.

اگر با استعفا موافقت نشود کارگر چه کاری می تواند انجام دهد؟

طبق ماده 60 قانون ترک کار، در صورتی که با استعفا کارگر موافقت نشود، او می‌تواند به دیوان عدالت اداری مراجعه و شکایت کند. بر اساس ماده 48 قانون وزارت کار، در صورت موافقت با نامه استعفا، قرارداد کاری کارمند با سازمان مربوطه دیگر ارزش قانونی ندارد و او کارمند آن سازمان محسوب نمی‌شود.

پایه سنوات بعد از بازگشت به کار چگونه محاسبه می شود؟

پایه سنوات پس از بازگشت فرد به کار، مطابق با قانون ترک کار به صورت ماهانه به حقوق او اضافه خواهد شد.

بیشتر بخوانید: حق سنوات چیست؟ نحوه محاسبه حق سنوات در قانون کار

نتیجه گیری

در این مطلب در خصوص قانون ترک کار وزارت کار صحبت کردیم و تمام موارد مربوط به آن را شرح دادیم. همچنین در مورد دلایل ترک کار، شرایط بازگشت به کار و نحوه درخواست ترک کار صحبت کردیم. همانطور که گفتیم، چنانچه کارگری بدون هیچ عذر موجهی کار خود را رها کند و باعث ایجاد ضرر به کارفرما خود شود، کارفرما قادر است از او شکایت کند. اگر تصمیم دارید کار خود را ترک کنید یا با کارگران خود به مشکل خورده اید، دانستن نکات بالا، بسیار به شما کمک خواهد کرد. از یاد نبرید چه کارگر هستید، چه کارفرما، داشتن قرارداد کاری معتبر در هر صورتی به نفع شماست. نظرات و تجربیات خود را در خصوص قانون ترک کار وزارت کار و عواقب آن با ما به اشتراک بگذارید.