انواع مرخصی در قانون اداره کار؛ مدیریت مانده مرخصی پرسنل

قانون کار یکی از مهم‌ترین نهادهای واسطه‌ای میان کارفرمایان و کارگران به حساب می‌آید که توسط وزارت کار، تامین اجتماعی و رفاه تصویب شده است. بحث‌های متعددی در این قانون ارزیابی و بررسی می‌شود که یکی از مهم‌ترین مباحثی که در این بین وجود دارد، بحث مرخصی است. قانون مرخصی وزارت کار شرایط و قوانین مختلفی را در مورد مرخصی پرسنل در نظر گرفته است. اما پیش از آنکه مطالبی درباره انواع مرخصی در قانون کار ارائه دهیم، بهتر است تا به صورت مختصر با مفهوم مرخصی آشنا شوید. با ما همراه باشید تا اطلاعات خود را در زمینه مرخصی، انواع مرخصی در قانون اداره کار و نحوه مدیریت مانده مرخصی پرسنل در سامانه حضور و غیاب کسرا افزایش دهید.

تعریف مرخصی در قانون کار

مفهوم مرخصی، در دسته موضوعاتی قرار می‌گیرد که نیازی به تعریف ندارد و بیشتر افراد با آن آشنایی دارند. مرخصی، یکی از حقوقی است که یک کارگر برای ترک کار، در روزهای غیر تعطیل دارد. هر فرد (کارگر) می‌تواند مطابق قوانین مرخصی اداره کار، برای تعداد و روزهای معینی در محل کارش حاضر نشود. پس از آشنایی با تعریف مرخصی در قانون کار، بهتر است به معرفی انواع مرخصی در شرایط و موقعیت‌های مختلف بپردازیم.

انواع مرخصی کارمندان در سازمان‌ های مختلف

مرخصی یکی از حقوق قانونی کارمندان و کارگران است که علاوه بر خود فرد برای سازمان نیز مفید است؛ زیرا کارگران و کارمندان بعد از مرخصی با نیروی جسمی و فکری بهتری در محیط کار حاضر می‌شوند. مرخصی، می‌تواند باعث افزایش انگیزه در افراد و تجدید قوای آنان شود. امکان مرخصی به کارمندان و کارگران، به دلیل استراحت، رفع بیماری، تقویت حال روحی و جسمی و حوادث غیر منتظره فراهم شده است تا افراد بتوانند با آرامش خاطر بیشتری به امور شخصی و خانوادگی خود رسیدگی کنند.

 هر یک از انواع مرخصی در قانون کار، تحت شرایط خاص و ویژه‌ای قابل استفاده هستند و طبیعتا، زمان مخصوص به خود را دارا هستند. آگاهی کارمندان و کارگران از انواع و آثار استفاده از مرخصی، اهمیت بسیار زیادی دارد. مهم‌ترین انواع مرخصی کارمندان و کارگران در سازمان‌های دولتی شامل مرخصی استحقاقی یا سالیانه، مرخصی بدون حقوق، مرخصی استعلاجی، مرخصی ساعتی، مرخصی ازدواج، مرخصی زایمان، مرخصی استحقاقی سربازی می‌شود. در ادامه به بررسی هر کدام از آن‌ها می‌پردازیم.

فیلم آموزشی انواع مرخصی

مرخصی ماهانه طبق قانون کار (مرخصی استحقاقی قانون کار)

مرخصی ماهانه (سالیانه) یا همان مرخصی استحقاقی، با حقوقی که باید به کارکنان پرداخت شود، بخشیده می‌شود. هر سازمان یا کارفرمایی ممکن است شیوه خاصی برای تعداد روز مرخصی استحقاقی کارمندان خود درنظر بگیرد و بقیه افراد نیز موظف اند تا از آن پیروی کنند و با کارفرما یا سازمان هماهنگی کنند.

هر کارمند یا کارگر در ماه 2.5 روز مرخصی دارد تا بتواند به امور شخصی و خانوادگی یا… خود رسیدگی کند. این مقدار در سال معادل 26 روز به عبارتی 192 می‌شود. این تعداد مرخصی، مرخصی استحقاقی نام دارد که چهار جمعه در ماه هم به آن اضافه می‌گردد. نکات بسیاری درباره مرخصی استحقاقی وجود دارد که ما برای آگاهی بیشتر شما در این زمینه به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم. این موارد عبارتند از:

• کارگر اجازه دارد فقط 9 روز از مرخصی‌های خود را ذخیره کند.
• روز جمعه در ایام هفته، روز تعطیلی با مزد است و این قانون بر اساس ماده 62 لحاظ شده است.
• دیگر روزهای تعطیل در سال، از روزهای مرخصی سالانه کارگران محسوب نمی‌شود.
• اگر کارگر و کارفرما نتوانند برای زمان مرخصی استحقاقی به توافق برسند، بهتر است سراغ اداره کار و امور اجتماعی بروند.
• اگر کارگر دچار از کار افتادگی شود یا شرایط دیگری مانند فوت کارگر، بازنشستگی، تعطیلی کارگاه یا… باقی مرخصی استحقاقی استفاده نشده می‌بایست به کارگر یا ورثه آن پرداخته شود.

مرخصی استعلاجی کارگران یا مرحصی ایام بیماری در اداره کار

مرخصی استعلاجی یکی دیگر از انواع مرخصی‌های کارگران است که باید تایید سازمان تامین اجتماعی و اداره کار را اخذ کند. مرخصی استعلاجی یکی از انواع مرخصی‌های چالش برانگیز به حساب می‌آید. در مرخصی استعلاجی هیچ محدودیتی جهت گرفتن مرخصی تعیین نشده است و کارگران می‌بایست به میزانی که پزشک تشخیص دهد، استراحت کنند.

البته مرخصی استعلاجی نیز به دو نوع کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم می‌شود که در چارچوب قوانین تامین اجتماعی قرار می‌گیرد. مرخصی استعلاجی بهتر است توسط پزشکی تجویز شود که مورد تایید سازمان تامین اجتماعی و اداره کار باشد. در این صورت، مرخصی استعلاجی کارگر هم در سابقه کار و هم بازنشستگی کارگر محاسبه می‌شود و کارفرما موظف به پرداخت غرامت و حقوق فرد است.

یکی از نکاتی که بهتر است درباره مرخصی استعلاجی بدانید این است که سقف این مرخصی چهار ماه کامل بوده اما اگر بیماری سختی باشد، و تعداد روزهای این مرخصی به یک سال برسد، قانون مرخصی استعلاجی کارگر را بازنشسته می‌کند. در مرخصی استعلاجی، قرارداد کارگر شسکته نمی‌شود و فرد می‌تواند بعد از سپری کردن مرخصی استعلاجی خود که توسط پزشک معالج تعیین می‌شود، به کار خود برگردد.

بیشتر بخوانید: تعطیل کاری چیست؟ نحوه محاسبه تعطیل کاری

مرخصی ساعتی در قانون کار

بهتر است قبل از بررسی قوانین و جزئیات مرخصی ساعتی به این نکته اشاره کنیم که مرخصی ساعتی، از میزان مرخصی استحقاقی کم می‌شود و هر فردی می‌تواند بنا به قوانین حاکم در سازمان یا قوانینی که توسط کارفرما وضع می‌شود، درخواست مرخصی ساعتی نماید.

در بعضی از شرکت‌ها و سازمان‌ها، دو ساعت و در سازمان دیگری هر فرد مجاز به درخواست پنج تا شش ساعت مرخصی در طول روز است. نحوه محاسبه مرخصی ساعتی در قانون کار به این صورت است که اگر مجموع مرخصی‌های شما در یک روز به هشت ساعت برسد، یک روز مرخصی استحقاقی به حساب می‌آید.

یکی دیگر از قوانین مرخصی ساعتی این است که اگر افراد موظف باشند تا ساعات کاری روز پنجشنبه را در طول هفته جبران کنند و به صورت توافقی پنجشنبه‌ها سر کار نروند، استفاده از مرخصی اسحقاقی نباید بیشتر از مجموع ساعات کاری موظفی باشد. اگر مقدار مرخصی ساعتی فرد بیشتر از کل مرخصی استحقاقی کار در طول یک ماهش باشد، حکم مرخصی بدون حقوق و در نتیجه کسر از حقوق انجام می‌شود.

مرخصی بدون حقوق کارمندان

مرخصی بدون حقوق یکی از انواع مختلف مرخصی است. حداکثر زمان استفاده از این نوع مرخصی، دو سال در نظر گرفته می‌شود. هنگامی که فرد مرخصی بدون حقوق می‌رود، به این معنا است که فرد در این مدت هیچ حق و مزایای ندارد و همچنین شامل بیمه هم نمی‌شود. اگر فرد از مرخصی بدون حقوق استفاده کند، جزو سوابق کاریش به حساب نمی‌آید و بعد از رسیدن به یک توافق کتبی که میان کارمند و کارفرما صورت می‌گیرد، قرارداد از حالت تعویق خارج شده و فرد می‌تواند دوباره به فعالیت خودش ادامه دهد.

مرخصی ازدواج کارمندان

بر اساس ماده 73، کلیه کارگران و کارمندان می‌توانند از سه روز مرخصی با حقوق برای شرایطی مانند ازدواج، فوت همسر، پدر و مادر یا فرزندان استفاده کند که به آن مرخصی ازدواج کارمندان یا مرخصی فوت اقوام و فامیل درجه می‌گویند. مرخصی ازدواج یا فوت اقوام درجه یک با مرخصی استحقاقی تفاوت دارد و به صورت جداگانه محاسبه می‌شود. مرخصی ازدواج یا مرخصی فوت اقوام درجه یک را نمی‌توان به زمان دیگری مولکول کرد و در زمان دیگری از آن استفاده نمود.

مرخصی زایمان در قانون کار

بر اساس قانون تنظیم خانواده و جمعیت، زنان شاغل که در بخش‌های دولتی مشغول به کار هستند به مدت نه ماه کامل، مرخصی زایمان تامین اجتماعی دارند. به زنان شاغل دو هفته مرخصی اجباری با مزد داده می‌شود به علاوه، بعد از بدو تولد نوزاد نیز مرخصی‌های استحقاقی نیز به آن‌ها بخشیده می‌شود. مرخصی زایمان تامین اجتماعی در سازمان‌های دولتی نه ماه است و ممکن است این مرخصی در شرکت‌های خصوصی تنها شش ماه باشد.

در مرخصی زایمان، سازمان وظیفه دارد تا به بیمه غرامت پرداخت کرده و همچنین مرخصی زایمان تامین اجتماعی را جزو سوابق کاری خانم، محاسبه نماید. زن بعد از اتمام مرخصی زایمان تامین اجتماعی خود می‌تواند بر اساس ماده 75 قانون کار، به فعالیت سابق خود ادامه دهد. یکی از نکات مهمی که دانستن آن برای بانوان شاغل اهمیت دارد این است که اگر دارای سابقه 60 روزه پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی نباشید، امکان استفاده از مرخصی زایمان تامین اجتماعی را نخواهید داشت.

مرخصی شیردهی یا حق شیر

از آنجا که تغذیه با شیر مادر امری مهم و ضروری در رشد و تغذیه کودکان محسوب می شود، در قانون کار زمان مشخصی به عنوان مرخصی شیردهی یا حق شیر برای مادران در نظر گرفته شده است. بر طبق ماده 78 قانون کار جمهوری اسلامی ایران، کارفرما ملزم است به کارمندان زن که فرزند شیرخوار دارند تا پایان دو سالگی در هر سه ساعت نیم ساعت فرصت شیردهی اختصاصی دهد. این فرصت جزو ساعات کاری مادران محسوب می شود و جدا از مرخصی استحقاقی محاسبه می شود. مرخصی شیر دهی یا مرخصی پاس شیر به طور کلی و براساس ماده 78 قانون کار 3 روز در ماه در نظر گرفته شده است.

مرخصی استحقاقی سربازی

در جریان مرخصی استحقاقی برای دوران سربازی تبصره‌های گوناگونی وجود دارد. قانون اداره کار برای مرخصی استحقاقی سربازان سی روز در سال، معادل دو روز در ماه تعیین شده است. سربازانی که در شرایط آب و هوایی بد یا مناطق محروم مشغول خدمت هستند، شامل 30 تا 40 روز مرخصی می‌شوند. در ادامه به چند مورد از تبصره‌های موجود در این زمینه اشاره خواهیم کرد:

• تبصره شماره یک: مدت مرخصی استحقاقی سربازی برای سربازانی که در مناطق محروم یا آب و هوایی بد خدمت می‌کنند، شش روز بیشتر است.
• تبصره شماره دو: روزهای تعطیل از مرخصی استحقاقی سربازان نیست. اگر سرباز در محل کار حاضر نشود، برای او غیبت در نظر گرفته می‌شود.
• تبصره شماره سه: یکی از شرایطی که جزو مرخصی استحقاقی سربازان در نظر گرفته نمی‌شود، مدت زمان مشخص شده برای مرخصی پایان دوره آموزشی است.

مرخصی حج

مرخصی حج واجب یکی از انواع مرخصی است که در قانون کار برای تمام افراد به منظور انجام فریضه حج واجب در نظر گرفته شده است. براساس ماده 67 قانون اداره کار هر فرد تنها یکبار می تواند در کل مدت زمان اشتغال خود از مرخصی حج واجب بصورت استحقاقی یا بدون حقوق بهره مند شود. در صورتی که کارگر یا کارمند از تمام مرخصی استحقاقی خود در طول سال استفاده کرده باشد تنها می تواند با استفاده از مرخصی بدون حقوق به انجام فریضه حج بپردازد. نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که مرخصی حج تنها به حج واجب یا حج تمتع تعلق می گیرد و شامل حج مستحب یا عمره نمی شود.

مرخصی اربعین

مرخصی اربعین یکی از انواع مرخصی سفر زیارتی است که از طرف وزارت کار به مدت 3 الی 10 روز به کارمندان دولت، معلمان و اساتید، سربازان و زندانیان تعلق می گیرد. برای دریافت این مرخصی باید ابتدا درخواست آن به سازمان مربوطه ارسال شده و سپس مدارک لازم جهت تایید مرخصی به شرکت تحویل داده شود. پیشنهاد می کنیم برای اطلاع از این نوع مرخی زیارتی مقاله مرخصی اربعین را مطالعه کنید.

مرخصی بین التعطیلی

مرخصی بین التعطیلی از جمله مرخصی هایی است که کارمندان به عنوان یکی از انواع مرخصی کارمندان از آن استفاده می کنند. مرخصی بین التعطیلی به حالتی از مرخصی اشاره دارد که فرد روزی بین دو تعطیلات را برای داشتن تعطیلات بیشتری مرخصی می گیرد. به طور مثال روزهای چهارشنبه و جمعه طبق تقویم تعطیل رسمی است؛ فرد پنج شنبه که روز بین التعطیلی می باشد را درخواست مرخصی می دهد و این مرخصی جزء مرخصی های استحقاقی فرد محاسبه می شود.

مرخصی ساعتی در ماه

مرخصی ساعتی یکی از دیگر از انواع مرخصی کارمندان است که افراد اغلب برای رسیدگی به کارهای شخصی در ساعت کاری از آن استفاده می کنند که در صورت درخواست مرخصی ساعتی میزان آن از مرخصی استحقاقی کسر می شود. نحوه محاسبه مرخصی ساعتی در قانون کار و در برخی سازمان ها سقف مرخصی ساعتی از 2ساعت تا سقف 5ساعت و در برخی دیگر نهایتا تا 6ساعت در طول ساعات روز پذیرفته می شود و با استناد به قانون مرخصی ساعتی و نحوه محاسبه مرخصی ساعتی در قانون کار اگر مجموع میزان مرخصی ساعتی در ماه براساس مرخصی ماهانه طبق قانون کار به 8ساعت برسد به عنوان یک روز مرخصی استحقاقی محاسبه می شود.

براساس ماده 70 قانون مرخصی وزارت کار سقف مرخصی ساعتی که کمتر از یک روز کاری باشد به عنوان مرخصی استحقاقی محاسبه می شود و حتی در برخی سازمان ها برای کارکنان مرخصی بین دو تا سه ساعت تعریف می شود و بیش از این میزان مرخصی ساعتی در ماه بر طبق قانون مرخصی ساعتی وزارت کار به عنوان مرخصی یک روز کامل کاری در مرخصی ماهانه طبق قانون کار در نظر گرفته می شود.

تعریف مانده مرخصی و نحوه محاسبه مانده مرخصی

نحوه محاسبه مانده مرخصی یکی از مواردی ضروری است که دانستن آن برای افراد شاغل، حائز اهمیت است. هر کدام از انواع مرخصی‌ها شرایط و ضوابط مخصوص به خودشان را دارند که لازم است برای هر کدام از آن‌ها فرمول محاسبه‌ای متفاوتی را در نظر بگیرید. دانستن مقدار مرخصی هر کدام از انواع مرخصی به شما کمک می‌کند. در سامانه قانون کار تمام موارد مربوط به محاسبه انواع مرخصی و مانده مرخصی با جزئیات پرداخت شده است.

مرخصی استحقاقی برای کارهای سخت پنج هفته، برای کارگاهی که کمتر از 10 نفر نیرو و کارکن دارد 21 روز مرخصی استحقاقی و برای کارگران فصلی بر اساس ماه‌های کارکردشان محاسبه می‌شود. مرخصی ازدواج شامل سه روز، مرخصی زایمان نه ماه، مرخصی فوت همسر، والدین یا فرزندان سه روز، مرخصی بدون حقوق حداکثر یک ماه در سال و مرخصی حج در مدت کار یک ماه می‌شود.

مرخصی های استفاده نشده یا مانده مرخصی چیست و چگونه محاسبه می شود؟

در سازمان ها و شرکت های خصوصی برای محاسبه عیدی و سنوات در پایان هر سال براساس فرمول محاسبه عیدی، میزان مرخصی استفاده نشده کارکنان نیز محاسبه و به حساب افراد واریز می شود. براساس قانون مرخصی وزارت کار کارکنان دولت می توانند نهایتا تا 15 روز از مرخصی خود را ذخیره کنند. از طرفی با توجه به ماده 66قانون کار نیز کارگران مجاز به ذخیره نهایتا 9روز از مرخصی سالانه خود هستند.

در صورتی که فردی از مرخصی سالیانه خود استفاده نکند مبلغ آن به حساب فرد به عنوان انواع مرخصی کارمندان به صورت استفاده نشده یا مانده مرخصی واریز می شود. همچنین کارگران می توانند بر طبق قانون اداره کار برای مرخصی تا 9روز از مانده مرخصی خود را ذخیره کنند و مبلغ آن در پایان سال طبق فرمول محاسبه و به او پرداخت می شود.

قانون مرخصی های استفاده نشده در صورت فوت چیست؟

اگر کارگر شاغل فوت کند علاوه بر اینکه باید حقوق پرداخت نشده فرد محاسبه و همه طلبکاری های او تسویه شود؛ براساس قانون اداره کار برای مرخصی لازم است که میزان مرخصی های استفاده نشده فرد فوت شده نیز محاسبه و به وراث پرداخت شود. اما اگر فرد فوت شده مرخصی استفاده نشده و ذخیره نداشته باشد مبلغی برای ورثه محاسبه نمی شود. بر طبق ماده 71قانون کار در صورت فوت کارگر، طبق فرمول محاسبه مرخصی استفاده نشده؛ پرداخت مبلغ مانده مرخصی به ورثه بعد از فوت الزامی است.

همانطور که پیش این نیز بیان شد میزان مرخصی استفاده نشده در صورت فوت کارگر براساس فرمول محاسبه حقوق روزانه به ورثه پرداخت می شود. برای انجام این پروسه نیاز به طی مراحل قانونی وراثت و مشخص شدن تعداد ورثه و یا قیم آنها است تا پرداخت مبلغ مانده مرخصی به ورثه بعد از فوت انجام شود.

بیشتر بخوانید: منظور از مالیات حقوق و دستمزد چیست؟ | بررسی نکات مهم محاسبه مالیات بر درآمد 

نحوه محاسبه مرخصی مناطق محروم

در ایران، کارمندانی که در مناطق محروم کار می کنند، به دلیل شرایط سخت و خطرناک کار، از مرخصی‌های اضافی برخوردارند. برای محاسبه مرخصی مناطق محروم در ایران، دو نکته مهم زیر مورد توجه قرار می گیرد:

1. مرخصی اضافی مناطق محروم: بر طبق قانون اداره کار برای مرخصی کارمندانی که در مناطق محروم کار می کنند، یک روز مرخصی اضافی برای هر ماه کاری در مناطق محروم دریافت می کنند و این مرخصی اضافی به مرخصی استحقاقی اضافه می شود.

2. مرخصی عادی: علاوه بر مرخصی اضافی مناطق محروم، کارمندانی که در این مناطق کار می کنند، می توانند از مرخصی های استحقاقی، بیماری و یا مرخصی بدون حقوق استفاده کنند. برای محاسبه مرخصی استحقاقی، باید با توجه به قانون مرخصی وزارت کار، تعداد سال های کارمندی و نوع قرارداد کاری، مدت مرخصی محاسبه شود.

براساس قانون جذب نیرو کار در مناطق محروم و دور افتاده که در سال 1367 به تصویب مجلس رسیده است برای کارکنان رسمی و پیمانی دولت که در مناطق محروم مشغول به کار هستند دو امتیاز در نظر گرفته شده است. امتیاز اول در خصوص پرداخت فوق العاده دستمزد جذب نیرو و نگهداری براساس ماده یک قانون کار و امتیاز دوم مربوط به بهره مندی کارکنان مناطق محروم از یک ماه مرخصی در ازای هر سال خدمت در این مناطق می باشد. این قانون تا زمان تصویب قانون مدیریت خدمات کشوری تا تاریخ 26/01/1368 اعتبار داشته است.

برای بهره مندی از مزایای مناطق محروم کارکنان باید شرایطی از جمله استخدام رسمی یا پیمانی کشوری در سازمان های دولتی ، اشتغال تمام وقت(عدم وضعیت تعلیق یا مرخصی بدون حقوق)؛ منطقه محل خدمت کارکنان جزء مناطق اشاره شده در مصوبه هیات وزیران بوده و موظف نبودن فرد به انجام وظیفه در مناطق محروم را دارا باشند.

تعیین نوع مرخصی چگونه انجام می شود؟

در بعضی سازمان‌ها پرسنل و در برخی، مدیران تعیین کننده نوع مرخصی هستند. در نرم افزار تحت وب حضور و غیاب کسرا مدیران منابع انسانی و صاحبان کسب‌وکارها می‌توانند تعیین نوع مرخصی را خود بر عهده گیرند یا اینکه اجازه دهند خود پرسنل تعیین‌کننده‌ی نوع مرخصی خود باشند.

اعطای مرخصی در سامانه حضور و غیاب کسری چگونه انجام می شود؟

چگونگی اعطای مرخصی به مدیر سازمان مربوط می‌شود. در سامانه حضور و غیاب کسرا اعطای مرخصی به سه صورت ماهانه، روزانه و سالانه قابلیت تعریف دارد. مدیران و صاحبان کسب‌وکارها می‌توانند نحوه اعطا را بر اساس قوانین سازمانی خود به سه صورت ذکر شده؛ مشخص کنند.

برای مثال برای کارمندان ماهیانه دو و نیم روز مرخصی در نظر بگیرند یا اینکه اعطای مرخصی را سالیانه قرار دهند. به این ترتیب کارمند مشخصی که قرارداد یک‌ساله با سازمان دارد؛ در طی یک سال ۳۰ روز مرخصی به آن تعلق می‌گیرد که در پایان سال به وی اعطا می‌شود. حالت سوم نحوه اعطای روزانه است که هر روز ۲۰ دقیقه مرخصی به فرد داده شود و فرد می‌تواند روزانه از این بیست دقیقه مرخصی خود استفاده کند یا اینکه آن‌ها را در کاردکس خود نگه دارد و یکجا استفاده کند.

محاسبه مانده مرخصی در نرم افزار کسرا چگونه است؟

مانده مرخصی یا کاردکس از ویژگی‌هایی است که هر نرم افزار حضور و غیابی باید داشته باشد. هر چند محاسبه دستی مانده مرخصی به سختی محاسبات حقوق نیست اما می تواند کاری زمانگیر و پردردسر باشد. بخصوص برای سازمان‌ها و کسب‌وکارهایی که پرسنل زیادی دارند. آنچه یک سامانه حضور وغیاب را متمایز می‌کند منعطف بودن آن است. خاصیت انعطاف این نرم افزار به کاربر اجازه می‌دهد انواع و اقسام مرخصی را تعریف کرده و قوانین سازمانی مختلف را در آن پیاده‌سازی کند.

قوانین مربوط به مرخصی و انواع آن در همه‌ی سازمان‌ها یکسان نیست. در برخی سازمان‌ها علاوه بر مرخصی استحقاقی که به همه پرسنل تعلق می‌گیرد مرخصی‌های دیگری مانند مرخصی حق شیر، جانبازی، کاردکس سابقه کاری و … وجود دارد. مدیریت کاردکس در اتوماسیون حضور و غیاب  باید به‌گونه‌ای باشد که تمام نیازهای مدیران را در این زمینه پوشش دهد.

بیشتر بخوانید: قانون کار چیست؟ | بررسی مهم ترین قوانین کار و تامین اجتماعی

پارامترهای ویژه مانده مرخصی در نرم افزار کسرا

قابلیت محاسبه در لحظه میزان مانده مرخصی به صورت آنلاین (محاسبه آنلاین مانده مرخصی)

 در نرم افزار حضور و غیاب تحت وب کسرا می‌توان در لحظه میزان مرخصی پرسنل را محاسبه کنیم. با این نرم افزار نیازی به گذر ۲۴ ساعت یا یک هفته از کارکرد شخص نیست بلکه فرد می‌تواند به صورت لحظه‌ای و آنلاین در کارتابل خود مانده مرخصی خود را مشاهده کند. در برنامه کسرا مرخصی کارکنان با نام کاردکس شناخته می شود که در بعضی سازمان ها نیز به آن کارتکس روزانه کارگری نیز می گویند.

قابلیت گزارش گیری مانده مرخصی در کسرا

یکی از مزیت‌هایی که سامانه حضور وغیاب کسرا دارد قابلیت گزارش‌گیری میزان مانده مرخصی برای پرسنل و هم‌چنین مدیران است. فرض کنید بین کارمند و مدیر در مورد میزان مانده مرخصی اختلاف نظر وجود دارد. گزارشی که از کاردکس فرد گرفته می‌شود تعداد روزهای مرخصی را با تمام جزییات نشان می‌دهد این گزارش در واقع مانند یک صورتحساب ریز بانکی است که به پرسنل و مدیران میزان افزایش مرخصی‌ها و کاهش آن‌ها و اینکه در کدام روزها و چند ساعت به مرخصی رفته است را نشان می‌دهد.

موتور قوانین ساز

با این موتور می‌توان انواع مرخصی و قوانین مربوط به چگونگی اعطای آن به پرسنل را تعیین کرد. برای نمونه یکی از این قوانین می‌تواند میزان مرخصی افراد در ماه باشد. به این ترتیب که در نرم افزار برای میزان مرخصی سقف و کف قرار داده شود که حداقل مرخصی و حداکثر مرخصی که فرد می‌تواند در ماه برود چند روز است. قانون دیگری که می‌توان تعریف کرد مراحلی است که پرسنل برای تایید درخواست مجوز خود باید طی کنند.

موتور گزارش ساز برای راحتی نحوه محاسبه مانده مرخصی

این موتور به مدیر امکان گزارش گیری مانده مرخصی پرسنل در سامانه حضور وغیاب کسرا را با تمام جزییات می‌دهد. مدیر می‌تواند با این قابلیت، گزارش کاملی از میزان مرخصی پرسنل، در تاریخ مشخصی را بگیرد و بر اساس آن تصمیم‌گیری کرده و میزان کارایی پرسنل را متوجه شود.

بیشتر بخوانید: حداقل حقوق قانون کار ۱۴۰۲ چقدر است؟

موتور گردش کار

موتور گردش کار موتور دیگر مانده مرخصی یا کاردکس سامانه حضور وغیاب کسرا است که مشخص کننده مراحل تایید مجوزهای پرسنل است. به طور خلاصه ویژگی‌ها و قابلیت‌های مختلف مانده مرخصی یا کاردکس در نرم افزار حضور و غیاب کسرا شامل موارد زیر می‌شود:

• تعریف انواع کاردکس های مورد نیاز سازمان مانند کاردکس مانده مرخصی، استراحت به جای اضافه کار و …
• قابلیت تعریف انواع آیتم‌های قانونی و کارکردی افزاینده و کاهنده به کاردکس
• تعریف انواع دوره‌های کاردکس های متفاوت
• قابلیت تعریف انواع روش‌های اعطا و کسر از کاردکس به صورت روزانه، ماهانه، ابتدای دوره و انتهای دوره
• قابلیت تعریف انواع فرمول‌های اعطای به کاردکس
• قابلیت تعریف قوانین بستن یک دوره کاردکس و انتقال مانده به دوره بعد
• قابلیت برقراری رابطه بین مانده یک کاردکس و ثبت مجوزهایی خاص
• قابلیت مشاهده و کنترل کاردکس توسط پرسنل و مدیران با نمایش تمامی جزییات

بیشتر بخوانید: منظور از شناوری ساعت کار اداری یا ساعت کار منعطف چیست؟

نحوه درخواست مرخصی در سازمان های مختلف چگونه است؟

درخواست مرخصی روزانه در سازمان های مختلف به شکل های گوناگون صورت می گیرد اما معمول ترین آن درخواست کتبی به کارفرما است که در صورت موافقت با مرخصی، فرم مرخصی پرسنل را امضاء می کند. براساس اصل 43 قانون مدیریت خدمات کشور کارکنان در برخی روزهای کاری به دلایل مختلف نیاز به مرخصی دارند و روزهای را به عنوان مرخصی به کارهای شخصی خود رسیدگی می کنند که از آن تحت عنوان های مرخصی استحقاقی، مرخصی روزانه یا هفتگی یاد می شود. برای دریافت مرخصی روزانه نیز نیاز به تکمیل فرم مرخصی روزانه است.

مرخصی روزانه نوعی از مرخصی استحقاقی است که براساس ماده 70قانون کار، کارکنان برای کمتر از یک روز کاری با پرکردن فرم مرخصی پرسنل از آن استفاده می کنند. در صورتی در فرم مرخصی روزانه تا سه ساعت مرخصی روزانه تعیین شود آن مرخصی به عنوان یک روز کامل محاسبه خواهد شد.

سوالات متداول درباره انواع مرخصی

مرخصی ازدواج و فوت اقوام جدای از مرخصی سالانه محاسبه می شود؟

مرخصی ازدواج کارمندان از جمله مرخصی های ضروری است که کارکنان می توانند از آن استفاده کنند و طبق ماده 73قانون کار افراد مجاز به استفاده از این نوع مرخصی تا 3روز با حقوق هستند. البته مرخصی ازدواج کارمندان شامل انواع مرخصی کارمندان (مرخصی استحقاقی) نمی شود و افراد نمی توانند استفاده از آن را به زمان دیگری معوق کنند. مرخصی فوت نیز برای استفاده در زمان هایی که یکی از اقوام درجه یک (همسر، پدر،مادر یا فرزندان) کارکنان سازمان فوت می شوند تا سه روز با حقوق استفاده می شود.

طبق قانون اداره کار چند روز مرخصی استحقاقی در سال و ماه به کارمندان تعلق می گیرد؟

مرخصی استحقاقی براساس ماده 65قانون کار تا 3روز در ماه(مرخصی سالانه 26 روز یا 30 روز) براساس مرخصی ماهانه طبق قانون کار را شامل می شود و افراد شاغل در کارهای سخت و زیان آور می توانند در دو بازه زمانی در سال از آن بهره مند شوند. مرخصی استحقاقی به روزهایی که فرد بدون اینکه در محل کار حاضر شود از حقوق و مزایای شغلی بهره مند می شود اشاره دارد. البته افراد می تواند مرخصی استحقاقی خود را نیز استفاده نکنند و در اصطلاح آن را برای سال بعد ذخیره کنند. و نکته مورد توجه در مرخصی استحقاقی این است که براساس ماده 65قانون کار(قوانین مرخصی اداره کار) برای شغل های دشوار و زیان آور این نوع مرخصی تا 5هفته در نظر گرفته می شود. همچنین افراد می توانند با مراجعه به سامانه قانون کار از نحوه محاسبه 2.5 روز مرخصی، محاسبه آنلاین مانده مرخصی، مرخصی ساعتی در ماه، نحوه محاسبه مرخصی مناطق محروم، مرخصی ماهانه طبق قانون کار و میزان مرخصی ساعتی در ماه مطلع شوند.

آیا مرخصی استحقاقی حج از مرخصی سالانه کم می شود؟

کارکنان برای سفر حج می توانند از مزایای مرخصی حج بهره مند شوند و براساس قوانین مرخصی اداره کار هر فرد تنها یک بار می تواند به مدت 30روز مرخصی استحقاقی حج را استفاده کند و در صورتی که مرخصی استفاده نشده نداشته باشد مرخصی بدون حقوق حج برای او منظور می شود.

کارفرما باید دستمزد مرخصی حج را پرداخت کند یا خیر؟

در صورتی که فردی که درخواست مرخصی حج می کند مرخصی استحقاقی ذخیره شده و استفاده نشده نداشته باشد مرخصی حج بدون حقوق برای وی محاسبه می شود و در طول 30روز مرخصی حج حقوقی به فرد پرداخت نمی شود. ولی اگر مرخصی حداقل 30روز مرخصی استفاده نشده داشته باشد می تواند از مرخصی حج استفاده و حقوق دریافت کند.

بیشتر بخوانید: بیمه عمر چیست و چه مزایایی دارد؟

جمع بندی انواع مرخصی در قانون کار

در این مقاله تلاش کردیم با شرح قوانین مرخصی و بررسی تفاوت های انواع مرخصی در قانون کار، به پرسش هایی که در این زمینه به طور معمول مطرح می شود پاسخ دهیم. از آنجا که تمام افراد شاغل و مشمول قانون کار در مدت زمان اشتغال خود ممکن است به انواع مرخصی نیاز داشته باشند لازم است تا با قوانین انواع مرخصی در قانون کار آشنا بوده تا بهتر بتوانند در مورد زمان مرخصی و نحوه اخذ مرخصی از کارفرما برنامه ریزی کنند.